بررسی تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار مالیاتی و فساد مالیاتی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

2 استاد، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

3 استادیار مالی، گروه حسابداری، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

چکیده

هدف: در این پژوهش با استفاده از متغیر‎های مالی، هم‌زمان تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار و فساد مالیاتی بررسی شده است.
روش: برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از مدل رگرسیونی چندمتغیره استفاده شده است. داده‌ها با مراجعه به‎صورت‌های مالی و یادداشت‌های توضیحی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شدند. نمونه پژوهش، شامل 1600 مشاهده‎ سال ـ شرکت برای سال‎های 1382 تا 1397 انتخاب و با استفاده از نرم‌افزارهای اکسل و ایویوز تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: بین نرخ مؤثر مالیاتی و فرار و فساد مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما با اضافه‌شدن متغیر کیفیت حاکمیت شرکتی به رابطه‌های فوق، تغییر معناداری روی رابطه بین نرخ مؤثر مالیاتی و فرار و فساد مالیاتی مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش را می‌توان از دو بُعد بررسی کرد. بُعد اول تأثیر منفی کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار و فساد مالیاتی و بُعد دوم، بی‌تأثیربودن کیفیت حاکمیت شرکتی روی رابطه نرخ مؤثر مالیاتی بر فرار و فساد مالیاتی است. برای استدلال این یافته می‌توان گفت که کیفیت حاکمیت شرکتی در ایران به‌طور کامل توسعه ‎نیافته است و سازوکارها و ساختارهای فعلی آن در ایران هنوز به‌طور استاندارد و همه‌گیر پیاده‌سازی نشده و این تأثیر را کاهش داده است. همچنین، اندازه شرکت بر اساس نظریه قدرت سیاسی، رشد فروش طبق نظریه اثر مالیاتی و نرخ بازده دارایی‌ها به‌دلیل تأثیر بر عملکرد شرکت‌ها، روی فرار مالیاتی تأثیر مثبت گذاشته است. تغییرات دارایی‎های ثابت مشهود با توجه به تفاوت سود حسابداری و سود محاسبه مالیات بالاتر یا پایین‌تر (بسته به قوانین مالیاتی و حسابداری قابل اجرا روی اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات) نیز، بر فرار مالیاتی تأثیر مثبت و دارایی‌های ثابت مشهود بر فرار مالیاتی تأثیر منفی گذاشته است. افزون بر این، نوسان‌های فروش و نرخ بازده دارایی‌ها، بر فساد مالیاتی تأثیر مثبتی داشته است؛ اما تأثیر رشد فروش، نسبت ارزش بازار به دفتری سهام و سن شرکت، بر اساس نظریه چرخه عمر، بر فساد مالیاتی منفی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Effective Tax Rate and Quality of Corporate Governance on Tax Evasion and Tax Corruption

نویسندگان [English]

  • Ali Namazian 1
  • Omid Pourheidari 2
  • Hadis Zeinali 3
1 Ph.D. Candidate, Department of Accounting, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
2 Prof., Department of Accounting, Faculty of Management and Economics, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.
3 Assistant Prof., Department of Accounting, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
چکیده [English]

Objective: This study investigated the effect of effective tax rates and the quality of corporate governance on tax evasion and corruption by using financial variables.
Methods: Multiple regression model was used to examine research hypothesis .Data was selected by referring to the financial statements and explanatory notes of the companies listed on Tehran stock exchange, and a sample containing 1600 year - company entries for the period between 2003 to 2018 were selected. Data were analyzed by using Excel and Eviews software.
Results: There is a significant positive relationship between the effective tax rate and tax evasion and corruption of companies listed on the stock exchange, but by adding the quality of corporate governance variable to the above relationships, no significant effect on the relationships between the effective tax rate and tax evasion and corruption was found.
Conclusion: The findings of the research can be explained from two dimensions. The first dimension is the negative effect of corporate governance quality on tax evasion and corruption, and the second dimension is the lack of effect of corporate governance quality on the relationship between effective tax rate and tax evasion and corruption. Given the fact that corporate governance quality is not fully developed in Iran and its current mechanisms and structures have not yet been implemented in a standard and comprehensive manner, its effect will reduce. Also, the size of the company based on the theory of political power, sales growth according to theory of tax effect, and the rate of return on assets because of affecting the performance of companies, have a positive effect on tax evasion. Changes in tangible fixed assets due to the difference between accounting profit and profit based on calculating higher or lower taxes (depending on tax laws and accounting applicable to property, machinery and equipment) also have a positive effect on tax evasion, while tangible fixed assets have a negative effect on tax evasion. Besides, fluctuations in sales and rate of return on assets positively affected tax corruption, while sales growth, the ratio of market value to stock book, and the age of the company, based on life cycle theory, negatively affect tax corruption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effective tax rate
  • Quality of corporate governance
  • Tax evasion
  • Tax corruption

مراجع

اخگر، محمد امید؛ جلوزان، ثریا (1394). بررسی اثر هموار‌سازی سود بر ریسک غیر سیستماتیک شرکت‌‎های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله دانش حسابداری، 6 (20)، 123- 145.
باباجانی، جعفر؛ عبدی، مجید (1389). رابطه حاکمیت شرکتی و سود مشمول مالیات شرکت‎ها. پژوهش‎های حسابداری مالی، 2(3)، 65- 86.
پورحیدری، امید؛ فدوی، محمدحسن؛ امینی نیا، میثم (1393). بررسی تأثیر اجتناب از پرداخت مالیات بر شفافیت گزارشگری مالی شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهشنامه اقتصادی، 14 (52)، 69- 85.
حساس یگانه، یحیی؛ آذین فر، کاوه (1389). رابطه بین کیفیت حسابرسی و اندازه مؤسسه حسابرسی. بررسی‎های حسابداری و حسابرسی، 17 (61)، 83- 96.
حساس یگانه، یحیی؛ گل محمدی شورکی، مجتبی (1390). رابطه بین نرخ مؤثر مالیات و ویژگی‎های شرکت‎ها. پژوهشنامه مالیات، 12 (60)، 239- 263.
خواجوی، شکراله؛ کیامهر، محمد (1394). بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و اجتناب مالیاتی در شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهشنامه مالیات، 26 (74)، 87- 108.
رضایی، فرزین؛ عظیمی، آزاد (1394) رابطه  ساز و کارهای حاکمیت شرکتی و مدیریت مالیاتی در شرکت‎ها. پژوهشنامه مالیات، 23(25)، 157-179.
ستایش، محمدحسین؛ کاظم نژاد، مصطفی؛ ذوالفقاری، مهدی (1390). بررسی تأثیر کیفیت افشا بر نقدشوندگی سهام و هزینه سرمایه شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‎های حسابداری مالی، 3 (3)، 55-74.
شیبانی تذرجی، عباس؛ خدامی پور، احمد؛ پورحیدری، امید (1397). بررسی تأثیر تمرکز مشتری براجتناب مالیاتی با درنظر گرفتن سهم بازار شرکت. بررسی‌‏‌های حسابداری و حسابرسی، 25 (2)، 215 - 232.
طالب نیا، قدرت اله؛ رجب دری، حسین؛ دهقان، فاطمه (1396). بررسی تأثیر چرخۀ عمر بر اجتناب مالیاتی شرکت‌‎ها. پژوهشنامه اقتصاد و کسب‌و کار، 8 (16)، 53- 68.
کردستانی، غلامرضا؛ مرتضوی، سید مرتضی (1391). بررسی تأثیر تصمیمات سنجیده مدیران بر چسبندگی هزینه‎ها. بررسی‎های حسابداری و حسابرسی، 19 (67)، 73- 90.
گلستانی، شهرام؛ دلدار، مصطفی؛ سیدی، سید جلال؛ جعفری شورچه، سید حبیب (1393). رابطه نرخ مؤثر مالیاتی با سیاست تقسیم سود و بازده سهام در شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‎ها و سیاست‎های اقتصادی، 22 (70)، 181-204.
لیلی پور، کامران (1388). بررسی ارتباط بین نسبت‎های اهرمی و شاخص‎های بهره وری. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 2 (4)، 131-146. 
منصورفر، غلامرضا؛ غیور، فرزاد؛ عباسی مولان، بهزاد (1397). رابطه بین مالیات جسورانه و اهرم مالی در شرکت‌‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهشنامه مالیات، 26 (37)، 173- 197. 
مهرانی، ساسان؛ سیدی، سید جلال (1393). بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی و اختلاف مالیاتی در شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 6 (24)، 50- 57. 
مهرانی، کاوه؛ صفرزاده، محمدحسین (1390). تبیین ارتباط بین حاکمیت شرکتی و کیفیت سود با رویکرد بومی. مجله دانش حسابداری، 2 (7)، 69- 98.
نمازی، محمد؛ صادق زاده مهارلوئی، محمد (1396). پیش‌بینی فرار مالیاتی با استفاده از الگوریتم‎های داده‌کاوی درخت تصمیم. حسابداری مالی، ۹ (۳۶)، 76- 101. 
نمازی، محمد؛ کرمانی، احسان (1387). تأثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکت‌‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 15 (4)، 83- 100.
نوروزی، عزیزاله؛ رستمی، ولی؛ شکرچی زاده، محسن (1397). موانع حقوقی مقابله با فساد مالیاتی. تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 14 (3)، 11- 28. 
واعظ، سید علی؛ رمضان احمدی، محمد؛ رشیدی باغی، محسن (1393). تأثیر کیفیت حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی شرکت‎ها. دانش حسابداری مالی، 1 (1)، 87- 107. 
 

References
Akhgar, M. O., Jelvezan, S. (2015). Effect of income smoothing on unsystematic risks of companies listed in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting Knowledge, 6(20), 123-145. (in Persian)
Allingham, M. G., Sandmo, A. (1972). Income tax evasion: a theoretical analysis. Journal of Public Economics, 1(3), 323-338.
Ammann, M., Oesch, D., Schmid, M. M. (2013). Product market competition, corporate governance, and firm value: evidence from the EU Area. European Financial Management, 19(3), 452-469.
Armstrong, C. S., Blouin, J. L., Larcker, D. F. (2012). The incentives for tax planning. Journal of Accounting and Economics, 53(1), 391-411.
Babajani, J., Abdi, M. (2010). Relationship between corporate governance and enterprises taxable profit. Journal of Financial Accounting Research, 2(3), 65-86. (in Persian)
Barth, M., Kasznik, R. (1999). Share repurchases and intangible assets. Journal of Accounting and Economics, 28, 211-241.
Cebula, R. J., Saadatmand, Y. (2005). Income tax evasion determinants: New evidence. Journal of American Academy of Business, 7(2), 124-127.
Célimène, F., Dufrénot, G., Mophou, G., N'Guérékata, G. (2016). Tax evasion, tax corruption and stochastic growth. Economic Modelling, 52, 251-258.
Christopoulos, D. K. (2003). Does underground economy respond symmetrically to tax changes? Evidence from Greece. Economic Modeling, 20(3), 563-570.
Desai, M., Dyck, A., Zingales, L. (2003). Corporate governance and taxation, In American Law & Economics Association Annual Meetings, 75.
Dyreng, S. D., Hanlon, M., Maydew, E. L., Thornock, J. R. (2017). Changes in corporate effective tax rates over the past 25 years. Journal of Financial Economics, 124(3), 441-463.
Golestani, S., Deldar, M., Seyedi, S. J., Jafari shoorche, S. H. (2014). The relation of the effective tax rate with dividend policy and the future stock return in listed companies in Tehran Stock Exchange. Journal of Economic Research and Policies, 22(70), 181-204. (in Persian)
Hassas Yeganeh, H., Azinfar, K. (2010). Relationship between audit quality and auditor size. Accounting and Auditing Review, 17(3), 85-98. (in Persian)
Hassas Yeganeh, H. Golmohammadi Shourki, M. (2012). The relationship between the effective tax rates and the companies' characteristics. Tax journal, 19(12), 239-264. (in Persian)
Karlinger, L. (2009). The underground economy in the late 1990s: Evading taxes, or evading competition? World Development, 37(10), 600-1611.
Khajavi, S., Kiamehr, M. (2015). The relation study of auditing quality and tax avoidance in listed companies of Tehran stock Exchange. Tax journal, 23(26), 87-108. (in Persian)
Kordestani, G., Mortazavi, S. M. (2012). The impact of managers’ deliberate decisions on costs’ stickiness. Accounting and Auditing Review, 19(67), 73-90. (in Persian)
Leilipoor, K. (2010). An Examination of relationship between solvency ratios with productivity indexes. Financial Knowledge of Securities Anaiysis, 2(4), 131-146. (in Persian)
Mahenthiran, S., Kasipillai, J. (2012). Influence of ownership structure and corporate governance on effective tax rates and tax planning: Malaysian evidence. Australian Tax Forum, 27(4), 941-969.
MansourFar, G.H., Ghayour, F., Abbasi Molan, F. (2018). The relationship between tax aggressiveness and financial leverage of companies listed in Tehran Stock Exchange. Tax journal, 26 (37), 173-197. (in Persian)
Mehrani, K., Safarzadeh, M.H. (2012). Explaining the relationship between corporate governance and earnings quality in Iran. Journal of Accounting Knowledge, 2(7), 69-98. (in Persian)
Mehrani, S., Seyedi, S. J. (2015). Survey relation between tax avoidance and tax difference in listed companies in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Auditing Researches, 6(24), 50-75. (in Persian)
Mulyadi, M. (2015). Corporate governance earnings management and tax management. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 177, 363–366.
Myers, J.N., Myers. L.N., Omer, T.C. (2003). Exploring the term of the auditor client relationship and the quality of earnings: A case for mandatory auditor rotation? The Accounting Review, 78(3), 779-800.
Nallareddy, S., Rouen, E., Carlos Suurez Serrato, J. (2018). DO corporate tax cuts increase income inequality? NBER Working Paper, NO, 24598.
Namazi, M., Kermani, E. (2009). Investigating the effects of ownership structure on the performance of the companies accepted in the Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 15(4), 83-100. (in Persian)
Namazi, M., Sadeghzadeh Maharluie, M. (2018). Predicting tax evasion by decision tree algorithms. Journal of Financial Accounting, 9(36), 76-101. (in Persian)
Norouzi, A., Rostami, V., Shekarchizadeh, M. (2018). Legal barriers to combating tax corruption. Private and criminal law research, 14(3), 11-28. (in Persian)
Pourheidari, O., Fadavi, M. H., Amini-nia, M. (2014). An investigation on the effect of tax avoidance on the transparency of financial reporting firms listed in Tehran Stock Exchange. Journal of Economic Research, 14(52), 69-85. (in Persian)
Rezaei, F., Azimi, A. (2015). The relationship between corporate governance mechanisms and firms’ tax management. Tax journal, 23(25), 157-179. (in Persian)
Salamon, L. M., Siegfried, J. J. (1977). Economic power and political influence: The impact of industry structure on public policy. American Political Science Review, 71(3), 1026-1043.
Samadi, A., Nasirabadi, S. (2019). Monitoring expenditures on tax collection and tax evasion: The case of Iran. Iranian Economic Review, 23(1), 149-161.
Setayesh, M. H., Kazemnejad, M., Zolfaghari, M. (2011). Investigating the effects of disclosure quality on stock liquidity and cost of capital of the companies listed in Tehran Stock Exchange. Financial Accounting Researches, 3(3), 55-74. (in Persian)
Sheybani Tezerji, A., Khodamipour, A., Pourheidari, O. (2018). Investigating the effect of customer concentration on tax avoidance, considering firm's market share. Accounting and Auditing Review, 25(2), 215-232. (in Persian)
Smith, A. (2015). The wealth of nations: A translation into modern English. Industrial Systems Research Publisher.
Taleb Nia, G. A., Rajabdorri, H., Dehghan, F. (2017). A review of the effect of the life cycle on tax avoidance of firms. Journal of Economics and Business Research, 8(16), 53-68.
(in Persian).
Vaez, S. A., Ramazan Ahmadi, M., Rashidi Baghi, M. (2014). The effect of audit fees on audit quality in companies listed in Stock Exchange. Journal of Financial Accounting Knowledge, 1(1), 87-107. (in Persian)
Watts, R. L., Zimmerman, J. L. (1986). Positive Accounting Theory. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.
بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی
دوره 28، شماره 3
1400
صفحه 507-532

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار