عوامل اثرگذار بر سوگیری حسابرسان مالیاتی در قضاوت‌های حرفه‌ای

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 استادیار، گروه حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

3 دانشیار، ‌گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

4 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر سوگیری حسابرسان مالیاتی یا همان حسابرسان رعایت و رتبه‌بندی و وزن‌دهی به این عوامل اجرا شده است.
روش: پژوهش حاضر از بُعد هدف، کاربردی و ماهیت آن اکتشافی است که با روش آمیخته (کیفی و کمّی) به اجرا درآمده است. در بخش کیفی با مرور مبانی نظری و انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 17 نفر از اعضای شورای عالی مالیاتی، مؤلفه‌های اثرگذار بر سوگیری حسابرسان مالیاتی شناسایی شد. جامعه آماری پژوهش، اعضای شورای عالی مالیاتی بودند. پس از احصای مؤلفه‌های اثرگذار، به‌منظور رتبه‌بندی و وزن‌‎دهی به آنها، پرسش‌نامه‌ای بر مبنای تکنیک فازی و تحلیل سلسله‌مراتبی طراحی و در اختیار خبرگان قرار گرفت. پس از جمع‌آوری اطلاعات، با استفاده از تکنیک فازی، مؤلفه‌ها رتبه‌بندی شدند و بر مبنای تحلیل سلسله‌مراتبی، وزن هر یک در نسخه 11 نرم‌افزارExpert Choice  تعیین شد.
یافته‌ها: بر مبنای یافته‌های پژوهش، 15 مؤلفه به‌عنوان عوامل اصلی اثرگذار بر سوگیری حسابرسان مالیاتی شناسایی شد که عبارت‌اند از: مفهوم سوگیری، فلسفه و رسالت مالیات،‌ انگیزه‌های متفاوت رسیدگی، پذیرش مالیات سوگیرانه، ناهم‌سویی اهداف، قضاوت بدون مرز، دیدگاه اختلافی به‌جای دیدگاه تعاملی، کاستی‌های رسیدگی مالیاتی، کنترل‌های رفتاری، تعصب‌، فقر دانش، درک مفهوم عدالت مالیاتی، مسئولیت‌گریزی و بستر آن، ویژگی‌های شخصی و ساختار. در این بین، نتایج تاپسیس فازی و تحلیل سلسله‌مراتبی نشان داد که ناآگاهی از فلسفه و رسالت مالیات، پذیرش مالیات سوگیرانه و درک نادرست از مفهوم سوگیری، بیشترین ضریب اهمیت را دارند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که قوانین و مقررات مالیاتی، صرفاً نمی‌تواند اهداف قانون‌گذاران را برآورده سازد. مقررات منصفانه و عادلانه مالیاتی، مستلزم نظارت و رسیدگی مجریان حرفه‌ای است و بدون مداقه در خصوص این موضوعات، رسالت مالیات و مالیات‌‌ستانی محقق نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Factors Affecting the Bias of Tax Auditors in Professional Judgments

نویسندگان [English]

  • Mohsen Ebrahimi 1
  • Mohammadreza Vatanparast 2
  • Farzin Rezaei 3
  • Fazel Mohammadi Nodeh 4
1 Ph.D. Candidate, Department of Accounting, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Assistant Prof., Department of Accounting, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.
3 Associate Prof., Department of Accounting, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
4 Assistant Prof., Department of Management, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran.
چکیده [English]

Objective: In this regard, the purpose of this study is to identify, rank and weight the factors affecting the bias of tax auditors or compliance auditors.
Methods: The present research is an applied one in terms of purpose and its nature is exploratory. In the qualitative section, by reviewing the theoretical foundations and conducting semi-structured interviews with 17 members of the Supreme Tax Council, affecting components the bias of tax officials was identified. The statistical population of the study is the members of the Supreme Tax Council. After gathering the effective components, in order to rank and weight them, a questionnaire based on fuzzy technique and hierarchical analysis was designed and distributed among experts. After collecting information, the components were ranked using fuzzy technique and their weight was determined based on Analytical Hierarchy process in Expert Choice 11 software.
Results: Based on the research findings, 15 components were identified as the main affecting factors on bias of tax officials, which are: the concept of bias, philosophy and mission of taxation, different motives, acceptance of biased tax, inconsistency of goals, borderless judgment, Conflicting rather than interactive perspectives, shortcomings of tax investigation, behavioral controls, bigotry, lack of knowledge, understanding of the concept of tax justice, avoidance and context, personal characteristics and structure. Among these, the results of fuzzy TOPSIS and Analytical Hierarchy process techniques showed that lack of knowledge of the philosophy and mission of taxation, acceptance of biased taxation and lack of proper understanding of the concept of bias are the most important factors.
Conclusion: The research findings indicate that tax laws and regulations alone cannot meet the goals of legislators. Fair and equitable tax regulations require the supervision and care of professional executives, and without considering these issues, the mission of taxation and taxation will not be achieved

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax Officers Bias
  • Fuzzy TOPSIS
  • Analytical Hierarchy Process

مراجع

ایزدخواستی، حجت (1397). تحلیل عملکرد، کارایی وصول و چالش‌های اجرایی مالیات بر ارزش افزوده در ایران. پژوهشنامه مالیات، ۲۵ (۳۶)، 43- 80.
باباجانی، جعفر و مرادمند، محمدجواد (۱۳۸۶). ارزیابی عملکرد اجرای ماده 272 قانون مالیات‎های مستقیم مصوب 27/11/1380. فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، 5 (17)، 105-128.
باقری، مصطفی؛ توسلی نائینی، منوچهر و دالمن پور، محمد (1399). تأملی در نظام دادرسی مالیاتی (اداری ـ قضایی) ایران و آمریکا. پژوهشنامه مالیات، ۲۷ (۴۴)، 47-69.
توکلی، محمد، خواجوی، شکراله و ولی پور،‎ هاشم (1397). ارزیابی تأثیر شکاف پاسخ‎گویی بیرونی سازمان امور مالیاتی بر اقبال عمومی و درآمدهای مالیاتی. پژوهشنامه مالیات، ۲۶ (۳۹)، 69-92.
خادم علیزاده، امیر، حنجری، سارا، امینی، محمدعلی و رسائیان، امیر (1394). نقدشوندگی سهام و اجتناب مالیاتی با در نظر گرفتن اهمیت حاکمیت شرکتی و محدودیت‌های مالی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 22 (4)، 461- 478.
خوشحال، فائزه و خوشحال، امین (1399). چالش‎های حقوق شهروندی و مؤدیان مالیاتی. پژوهشنامه مالیات، ۲۷ (۴۴)، 167-185.
رهنمای رودپشتی، فریدون، نیکومرام، ‎هاشم و جلیلی، آرزو (1392). تأثیر سوگیری‎های قضاوتی بر کارکرد تکنیک‎های حسابداری مدیریت. حسابداری مدیریت، 1 (16)، 75-90.
زنده دل برون، محمدرضا (1395). بررسی عدالت مالیاتی درنظام مالیات برارزش افزوده. دسترسی در آدرس: https://civilica.com
سعیدی گراغانی، مسلم؛ ناصری، احمد (1396). تفاوت­های فردی و قضاوت حرفه­ای حسابرس. پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 9 (36)، 111-129.
شیبانی تذرجی، عباس، خدامی‎پور، احمد و پورحیدری، امید (1397). بررسی تأثیر تمرکز مشتری بر اجتناب مالیاتی با درنظر گرفتن سهم بازار شرکت.‌ بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 25 (2)، 215- 232.
عرب صالحی، مهدی و ‎هاشمی، مجید (1394). تأثیر اطمینان بیش‌ازحد مدیریتی بر اجتناب مالیاتی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 22 (1)، 85- 104.
قادری، بهمن، کفعمی، مهدی و کریمی حصاری، فرشاد (۱۳۹۷). بررسی تأثیر عوامل مالی و غیرمالی مؤثر بر شکاف مالیاتی. فصلنامه چشم انداز حسابداری و مدیریت، 1(2)، 1-16.
مران جوری، مهدی (1399). شناسایی و رتبه‌بندی استراتژی‌های بازاریابی در حرفه حسابرسی.‌ بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی 27 (1)، 114-131.
مهرانی، ساسان، کرمی، غلامرضا و سیدحسینی، سید مصطفی (1399). تئوری حسابداری،‌ تهران، انتشارات نگاه دانش.
 
References
Arabsalehi, M., Hashemi, M. (2015). The Effect of Managerial Overconfidence on Tax Avoidance. Accounting and Auditing Review, 22(1), 85-104. (in Persian)
Babajani, J. & Mohammad Javad, M. (2007). Performance Evaluation of the Implementation of Article 272 of the Law on Direct Taxes, approved on 11/27/1380. Quarterly Journal of Experimental Studies in Financial Accounting, 5 (17), 105-128. (in Persian)
Bagheri, M., Tavasoli, M. & Dalmanpoor, M. (2021). A Reflection on the Tax (Administrative –Judicial) System of Iran and United States. Tax journal, 27 (44), 47-49. (in Persian)
Bonner, S. E. (2008). Judgment and decision making in accounting. Pearson/Prentice Hall
Creswell, J.W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Addison Wesley
Da Silva, F. P., Guerreiro, R., & Flores, E. (2019). Voluntary versus enforced tax compliance: the slippery slope framework in the Brazilian context. International Review of Economics, 66(2), 147-180.
Izadkhasti, H. (2019). Analyzing the Performance, Collection Efficiency and Implementation Challenges of Value Added Tax in Iran. Taxjournal, 25 (36), 43-80. (in Persian)
Jahnke, B., & Weisser, R. A. (2019). How does petty corruption affect tax morale in Sub-Saharan Africa? European Journal of Political Economy, 60, 101751.
khademalizadeh, A., Hanjari, S., Amini, M., Rasaiian, A. (2016). Stock Liquidity and Corporate Tax Avoidance with Regard to Important of Corporate Governance and Financial Constraints. Accounting and Auditing Review, 22(4), 461-478. (in Persian)
Khoshhal, F. & Khoshhal, A. (2021). Challenges for Citizenship Rights and Taxpayers. Taxjournal, 27 (44), 167-185. (in Persian)
Maranjory, M. (2020). Identifying and Ranking the Marketing Strategies in Auditing Profession. Accounting and Auditing Review, 27(1), 114-131.
Mehrani, S., Karami, GH. & Seyedhossini, S. (2020). Accounting Theory, Tehran, Negah Danesh Publications.
Nyarkpoh, M. F. (2018). Trust in Government and Tax Compliance: An Empirical Evidence from Ghana. Doctoral dissertation, University Of Ghana.
Perera, D., Chand, P., & Mala, R. (2020). Confirmation bias in accounting judgments: the case for International Financial Reporting Standards for small and medium‐sized enterprises. Accounting & Finance, 60(4), 4093-4119.
Qaderi, B., Kafami, M., Karimi, F. (2018). The Effect of Financial and Non-Financial Firms Characteristics on Tax Gap. Journal of Accounting and Management Vision, 1(2), 1-16. (in Persian)
Rahnam Roodposhti, F., Nikoomaram, H. & Galili, A. (2013). The effects of judgmental biases on managerial accounting techniques. Management Accounting, 6, 75-90. (in Persian)
Saeedi Garaghani, M. & Naseri, A. (2017). Individual Characteristics and auditor Professional Judgment. Financial accounting and auditing researches, 9 (36), 111-129. (in Persian) 
Sheybani Tezerji, A., Khodamipour, A., Pourheidari, O. (2018). Investigating the Effect of Customer Concentration on Tax Avoidance, Considering Firm's Market Share. Accounting and Auditing Review, 25(2), 215-232. (in Persian)
Strauss, A. L. & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. 2nd Ed., Sage.
Tavakoli, M., Khajavi, SH. & Valipoor, H. (2018). An Assessment of the Effect of INTA’s External Accountability Gap on Public Acceptance and Tax Revenues. Taxjournal, 26 (39), 69-92. (in Persian)
Ueda, M. J. (2017). The Evolution of Potential VAT Revenues and C-Efficiency in Advanced Economies. Working Paper No. 17/158.
Zendehdel Broon, M. R. (2016). Examining tax justice in the value added tax system. https://civilica.com  (in Persian) 
بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی
دوره 28، شماره 2
1400
صفحه 181-205

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار