بررسی تأثیر استراتژی‌های رقابتی بر رشد توان رقابتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ـ مقایسه مدل‌ها در دوران پیش از تحریم و تحریم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

2 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

3 دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

هدف: رقابت گسترده موجود در بازار، شرکت‌ها را ناگزیر از به‌کارگیری استراتژی‌هایی برای رویارویی با این رقابت کرده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر استراتژی‌های رقابتی تمایز محصول، مدیریت هزینه بر رشد توان رقابتی شرکت‌ها و بررسی و مقایسه این تأثیر در دوران پیش از تحریم و تحریم است.
روش: نمونه پژوهش، از 137 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سال‌های 1383 تا 1394 تشکیل شده است. فرضیه‌های پژوهش طی سه دوره زمانی، پیش از تحریم (1383 تا 1388)، دوره تحریم (1389 تا 1394) و دوره زمانی 1383 تا 1394 آزمون شدند.
یافته‌ها: دو استراتژی تمایز محصول و مدیریت هزینه، بر رشد توان رقابتی شرکت‌ها در دوره پیش از تحریم تأثیر معناداری ندارند. استفاده از استراتژی مدیریت هزینه، به افزایش رشد توان رقابتی شرکت‌ها و استفاده از استراتژی تمایز محصول، به کاهش رشد توان رقابتی شرکت‌ها در دوره تحریم منجر شده است. همچنین در این دوره، شدت تأثیر استراتژی تمایز محصول در کاهش رشد توان رقابتی شرکت‌ها، بیشتر از شدت تأثیر استراتژی مدیریت هزینه در افزایش رشد توان رقابتی شرکت‌ها بوده است. از این رو، تأثیر استراتژی‌های رقابتی بر رشد توان رقابتی شرکت‌ها در دوران پیش از تحریم و تحریم با یکدیگر متفاوت است. استفاده از استراتژی مدیریت هزینه طی سال‌های 1383 تا 1394، رشد توان رقابتی شرکت‌ها را افزایش داده است؛ اما استراتژی تمایز محصول تأثیر معناداری نداشته است.
نتیجه‌گیری: استفاده از استراتژی تمایز محصول در بین شرکت‌های ایرانی چندان موفق نبوده است؛ اما استفاده از استراتژی مدیریت هزینه به افزایش رشد توان رقابتی شرکت‌ها منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Competitive Strategies on the Competitive Power Growth of Listed Companies in Tehran Stock Exchange - Comparison Pre-Sanction with Sanction Period Models

نویسندگان [English]

  • Davood Moradi 1
  • Farzad Ghayour 2
  • Gholamreza Mansourfar 3
1 MSc., Department of Accounting, Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran.
2 Assistant Prof., Department of Accounting, Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran.
3 Associate Prof., Department of Accounting, Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran.
چکیده [English]

Objective: The widespread competition in market, has forced companies to adopt strategies to deal with this competition. This study aims to investigate the effect of competitive strategies of product differentiation and cost management on growth of companies' competitive power and to scrutinize pre-sanction and sanction periods in regards with this effect.
Methods: The sample consisted of 137 listed companies in the Tehran Stock Exchange during the years 2004 to 2015. Then research hypotheses analysed for three time periods namely pre-sanctions period (2004 - 2009), the sanctions period (2010 - 2015) and the whole period of 2004 - 2015 seprately.
Results: The results showed that non of competitive strategies product differentiation and cost management had significant impact on the companies competitive power growth in the pre-sanctions period. The use of cost management and product differentiation strategies has led to increas and decrease in competitive power growth of companies respectively during the sanctions period. In addition, during this period, the intensity of the effect of product differentiation strategy on decreasing the competitive power growth has been more than the intensity of the effect of cost management strategy on increasing the competitive power growth. So, the effect of competitive strategies including product differentiation and cost management on growth of companies' competitive power inpre-sanction and sanction periods are different. The results also indicated that the use of cost management strategy during the period form 2004 to 2015 has increased the competitive power growth of companies but the product differentiation strategy had no significant effect.
Conclusion: The growth of Competitive power varies according to the type of competitive strategy which is pursued by companies. An increase in the competitiveness power of companies is seen due to the use of cost management strategy; however the use of product differentiation strategy has not been very successful. The results indicate that in order to take advantage of opportunities and to overcome the threats, managers should consider a strategic management approach based on understanding the internal and external environment of the organization in developing competitive strategies of companies. Also, by carefully monitoring their operating costs and not compromising product quality, they have to utilize a cost leadership strategy. In addition, in order for a product differentiation strategy to succeed in creating value for customers and for the company to achieve competitive advantage, the values created in the company's products or services need to be higher than the customer's costs so that customers are willing to pay a higher price.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competitiveness
  • Competitive power growth
  • Product differentiation strategy
  • Cost management strategy
  • Sanction

مراجع

ارباب شیرانی، بهروز؛ احمدی، آناهیتا؛ شهریاری، محسن (1392). ارائه چارچوب تعیین وضعیت رقابتی منابع سازمان بر اساس معیارهای کسب مزیت رقابتی. بررسی‌های بازرگانی، 11(58)، 14- 25.  
اصغرپور، حسین؛ احمدیان، کسری؛ منیعی، امید (1392). بررسی اثر بی‌ثباتی سیاسی بر رشد اقتصادی در ایران: (رهیافت غیرخطی APARCH). فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، ۲۱ (۶۸)، ۱94-۱75.
اعتمادی، حسین؛ منتظری، جواد (1392). بررسی عوامل مؤثر بر ساختار سرمایه شرکت‌های پذیرفته‎شده در بورس اوراق بهادار تهران با تأکید بر رقابت بازار تولید. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 20(3)، 1-26.
ایمان خان، نیلوفر؛ مختاران، ماهرخ؛ نوری نسب، محبوبه (1388). بررسی استراتژی‌های رقابتی شرکت‌های صادرکننده برتر ایرانی در سال 1386. فصلنامه مدیریت (پژوهشگر)، 6(16)، 69- 79.  
بنیمهد، بهمن؛ فراهانی فرد، مهسا (1389). رابطه بین ساختار سرمایه و توان رقابتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی)، 4(8)، 89- 102.  
خواجویی پور، امین؛ محمدی نژاد، امیر؛ شعبان زاده، مهدی؛ خوبیاری شورباز، حسن (1395). انتخاب استراتژی بازاریابی رقابتی با به‌کارگیری فرایند تحلیل شبکه‏ای (مطالعه موردی: شرکت تعاونی تولیدکنندگان پسته رفسنجان). اقتصاد کشاورزی و توسعه، 24(94)، 25- 43.
رضایی، مهدی؛ پارسا، حجت؛ مهربانیان, سیما (1396). تأثیر رشد اقتصادی و تحریم‎های اقتصادی بر چسبندگی هزینه در شرکت‎های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 24(4)، 551- 572.
زهرانی، مصطفی؛ دولتخواه، زهرا (1389). مقایسه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران و کره شمالی در شورای امنیت. فصلنامه راهبرد، 19(55)، 139- 170.  
شفیعی رودپشتی، میثم؛ امامی، سید مرتضی؛ ملک‌شاهی، فاطمه (1392). آسیب‌شناسی تحریم نظام بانکی با استفاده از تکنیک DEMATEL فازی. مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 4(16)، 51- 73.
لشکری، محمد؛ سامی، ابوالفضل؛ ارشادی، زهرا (1393).  ارزیابی استراتژی‌های رقابتی و عملکرد سازمانی. مطالعات مدیریت راهبردی، 5(17)، 39 -50.
مرادی، محمد؛ سپهوندی سعیده (1394). تأثیر استراتژی‌های رقابتی بر پایداری عملکرد مالی و ریسک. پژوهش‌های حسابداری مالی، 7(3)، 75-90.
وظیفه‌دوست، حسین؛ حاجلو، محمد حسین؛ نظرپور، فریده (1392). بررسی تأثیر پیاده‌سازی استراتژی‌های رقابتی پورتر در پاسخ‌گویی به نیاز بازار محوری مشتریان شرکت پتروشیمی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 11(3)، 121- 139.  
همتی، محمد؛ میرابی، وحید رضا؛ فروغی، محمد اسماعیل (1390). ارائه یک مدل جهت تدوین استراتژی با استفاده از روش­های تصمیم‌گیری چندمعیاره به‌منظور برتری رقابتی در محیط پویا. مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 2(6)، 61- 84.  
 
References
Arbabshirani, B., Ahmadi, A., Shahriyari, M. (2013). Providing a framework for determining the competitive status of an organization's resources based on competitive advantage criteria. Business Review, 11(58), 14-25. (in Persian)
Asghar Pour, H., Ahmadian, K., Maniee, O. (2014). Effect of Political Instability on Economic Growth in Iran (Nonlinearity method, APARCH). Journal of Economic Research and Policies, 21(68), 175-194. (in Persian)
Balsam, S., Fernando, G.D., Tripathy, A (2011). The Impact of Firm Strategy on Performance Measures Used in Executive Compensation. Journal of Business Research, 64, 187-193.
Banimahd, B., & Farahanifard, M. (2010). Relationship between the capital structure and competitive power of listed companies in Tehran Stock Exchange. Financial Knowledge of Securities Analysis, 4(8), 89-102. (in Persian)
Banker, R.D., Mashruwala, R., Tripathy, A. (2014). Does a Differentiation Strategy Lead to More Sustainable Financial Performance than a Cost Leadership Strategy? Management Decision, 52(5), 872 – 896.
Barney, J. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17(1), 99–120.
Bayraktar, C.A., Hancerliogullari, G., Cetinguc, B., Calisir, F. (2017). Competitive strategies, innovation, and firm performance: an empirical study in a developing economy environment. Technology Analysis & Strategic Management, 29(1), 38-52.
David, F.R. (2011). Strategic Management, Concepts and Cases, 13th Edition. New Jersey: Prentice Hall.
Etemadi, H., Montazeri, J. (2013). Reviewing Influential Factors on Capital Structure of Firms Listed in Tehran Security Exchange with Emphases on Production Market Competition. Accounting and Auditing Review, 20(3), 1-26. (in Persian)
Hakansson, H, & Snehota, I. (1989). No Business is an Island: The Network Concept of Business Strategy. Scandinavian Journal of Management, 5(3), 187-200.
Hemati, M., Mirabi, V.R., Foroughi, M.E. (2010). Presenting a Model for Strategy Formulation Using Multi-criteria Decision Making Methods for Competitive Superiority in Dynamic Environment. Journal of financial engineering and portfolio management, 2(6), 61-84. (in Persian)
Imankhan. N., Mokhtaran, M., NoorinNasab, M. (2010). Identifying Competitive Strategies of Superior Iranian Exporter Companies in 1386. Journal of Industrial Strategic Management (Pajouheshgar), 6(16), 69 -79. (in Persian)
Islami, X., Mustafa, N., Latkovikj, M.T. (2020). Linking Porter’s generic strategies to firm performance Future Business Journal, 6(3), 1-15.
Khajooei Pour, A., Mohammadi Nejad, A., Khoobyari Shoorbaz, H., Shabanzadeh, M. (2018). Choice a Competitive Marketing Strategy Using Analytic Network Process (Case Study: Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative). Agricultural Economics and Development, 24(94), 25-43. (in Persian)
Lashkary, M., Samy, A., Ershadi, Z. (2014). Evaluation of Competitive Strategies and Organizational Performance. Journal of Strategic Management Studies, 5(17), 39-50.
(in Persian)
Moradi, M., & Sepahvandi, S. (2015). The Impact of Competitive Strategies on Stability of Financial Performance and Risk. Journal of Financial Accounting Research, 7(3), 75-90. (in Persian)
Porter, M.E. (1980). Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors. The Free Press, New York, NY.
Rezaei, M., Parsa, H., Mehrabaniyan, S. (2018). The Effect of Economic Growth and Sanctions on Cost Stickiness in Listed Firms on the Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 24(4), 551-572. (in Persian)
Shafiee Rood Poshti, M., Emami, S.M., Malek Shahi, F (2013). Pathology of banking system sanction with fuzzy dematel. Journal of financial engineering and portfolio management, 4(16), 51-73. (in Persian)
Vazifeh Dust, H., Hajeloo, M.H., Nazar Pour, F. (2013). Investigating the Effect of Porters Competitive Strategies in Response to Customer Market Orientation Needs in Petrochemical. Organizational Culture Management, 11(3), 121-139. (in Persian)
Zahrani, M., & Dolatkhah, Z. (2010). Comparing Security Council’s Sanctions against Iran and North Korea. Scientific Research Journal of Rahbord, 19(55), 139-170. (in Persian)
بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی
دوره 27، شماره 2
1399
صفحه 288-306

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار