تحلیل پژوهش‌های حسابداری بخش عمومی در ایران و جهت‌گیری تحقیقات آتی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حسابداری، دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حسابداری، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف‌ اصلی تحقیق حاضر،‌ تعیین‌ سهم حسابداری بخش عمومی از تحقیقات چاپ‌شده در مجله‎های علمی ـ پژوهشی و شناسایی حوزه‌های تحقیق در آن‌ است. همچنین این تحقیق، در پی برقراری نگرش روشن‌تری دربارۀ فرصت‌های پژوهش در حسابداری ‏بخش عمومی، با توجه به وضعیت محیطی حاکم بر ایران است. در ‏این پژوهش، بر اساس روش آرشیوی و استفاده از شیوۀ تحلیل تم، به بررسی، طبقه‌بندی و تحلیل مقاله‎های چاپ‌شده در حوزۀ حسابداری بخش عمومی در نشریه‎های با رویکرد ‌‏علمی ـ پژوهشی از سال 1371 ‏تا 1393 پرداخته ‌شده‌ است. بر‌ اساس یافته‌های تحقیق، سهم تحقیقات حسابداری بخش عمومی در 21 نشریۀ بررسی‎شده 3 درصد است. در این ‌بین، نشریه‎های دانش حسابرسی و حسابداری سلامت جزء‌‌ نشریه‎های پیشرو‌‌‌ قرار‌ گرفتند.‌ قلمرو‌ی مکانی بیشتر تحقیقات دولت، دانشگاه‌ها‌ و‌‌ شهرداری‌هاست. بیش از 60 درصد تحقیقات از روش پیمایشی استفاده کرده‌اند. ‌همچنین در پژوهش حاضر‌ با استفاده از رویکرد‌ نوع‎شناسی به تحلیل موضوعی مطالعات پرداخته‌ شده است. بر این اساس، موضوعاتی نظیر حسابداری تعهدی و بودجه‌بندی بیشتر در کانون توجه قرار گرفته‎اند. درنهایت بر اساس مصاحبه با خبرگان، به‎ترتیب حوزه‌های حسابداری مالی، گزارشگری، حسابداری مدیریت، بودجه‌بندی، حسابرسی مالی و عملکرد، پاسخگویی و مدیریت مالی، مستعد تحقیق تشخیص داده شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Public Sector Accounting Researches in Iran and Future Researches Directions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Moradi 1
  • Reza Safikhani 2
1 Assistant Prof. in Accounting, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D. Candidate of Accounting, Faculty of Management & Accounting, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
چکیده [English]

The main purpose of this study is to identify the share of public sector accounting in Accounting papers as well as its research areas. In addition, this study seeks to present more clear directions about the research opportunities of public sector accounting based on Iran’s situation. In this study, research based journals are reviewed from 1992 to 2014. They are analyzed and categorized based on archival research method and thematic analysis. The study shows that only 3% of 21 investigated journals' articles involve papers of public sector accounting. Meanwhile, Audit Knowledge and Health Accounting are the leading journals. The domain of most researches includes government, universities and municipalities. More than 60% of studies have used survey method. Additionally, this study analyzed the subjects by applying thematic analysis and typology approach. Topics such as accrual accounting and budgeting have been focused. At last, the results of interview with public sector accounting experts identified that financial accounting, financial reporting, management accounting, budgeting, financial and performance auditing, accountability, and financial management are of the most important issues for the future researches

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future Researches Directions
  • Public Sector Accounting
  • Research areas
باباجانی، ج. و بابایی، م. (1390). تأثیر استقرار واحد حسابرسی داخلی و تشکیل کمیتۀ حسابرسی در ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی مالی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی. مجلۀ دانش حسابداری، 2(4)، 28-7.
باباجانی، ج. و دهقان، ح. (1385). نقش حسابداری و گزارشگری مالی در ایفای مسئولیت پاسخگویی از منظر پاسخگویان و پاسخ خواهان. فصلنامۀ مطالعات تجربی حسابداری مالی، 3 (13)، 26-1.
باباجانی، ج.؛ مددی، آ. (1388). امکان‌سنجی نظام حسابداری و گزارش مالی دانشگاه دولتی ایران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 16(56)، 20-3.
باباجانی، ج؛ خنکا، ع. (1391). ضرورت تشکیل کمیتۀ حسابرسی و استقرار واحد حسابرسی داخلی در شهرداری‌های کلانشهرها برای ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی. فصلنامۀ مطالعات تجربی، 10(33)، 39-72.
باباجانی، ج؛ رسولی، م. (1390). شناسایی موانع و مشکلات استقرار بودجه‌بندی عملیاتی در دستگاه‌های اجرایی کشور. پژوهش‌های تجربی حسابداری مالی، 1 (1)، 51-33.
باباجانی، ج؛ قنبریان، ر. (1390). ارزیابی فرایند تشخیص و شناسایی درآمدهای شهرداری تهران جهت تعیین مبنای مناسب حسابداری و گزارشگری درآمدها. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 3 (10)، 36-55.
باباجانی،ج. و خدارحمی، ب. (1393). مدلی برای استقرار نظام بودجه‌بندی عملیاتی در دولت. فصلنامۀ مطالعات تجربی حسابداری مالی، 12(41)، 36-1.
پورزمانی، ز؛  نادری، ب. (1390). تأثیر عوامل پذیرش، توانایی و اختیار بر بودجه‌ریزی عملیاتی (موردمطالعه: مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران). پژوهشنامۀ حسابداری مالی و حسابرسی، 3(11)، 67-47.
جفره، م؛ روشناسان، ر. (1389). مقایسۀ روند بودجه‌ریزی عملیاتی با بودجه‌ریزی سنواتی در سازمان ثبت ‌احوال کشور. فصلنامۀ دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 3 (4)، 189- 163.
جوی پا، ح. (1389). آسیب‌شناسی اجرای حسابرسی عملکرد توسط دیوان محاسبات کشور و ارائۀ پیشنهادهایی براى بهبود آن. نشریۀ دانش حسابرسی، 10(40)، 119-109.
حاجیها، ز. و استاد میرزایی، ع. (1392). بررسی و مقایسۀ نگرش حسابرسان دیوان محاسبات کشور و حسابرسان وزارت امور اقتصادی و دارایی در مورد تأثیر حسابداری تعهدی بر ارتقای ویژگی‌های کیفی. فصلنامه حسابداری سلامت. 2(4)، 39-19.
حجازی، ر. سعادت، ر.(1392). مروری بر اجرای بهایابی بر مبنای فعالیت در بخش خدمات بهداشتی درمانی. فصلنامۀ دانش و پژوهش حسابداری، 9(33)، 29-10.
خانی، ع.؛ مهرانی، س؛ قانع، ا. (1392). بکارگیری هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت زمان‌گرا در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان شریعتی استان اصفهان. فصلنامۀ حسابداری سلامت، 2(4)، 57-40.
زارع، س؛ مهارلویی، م؛ جعفری، ج. (1391). تدوین برخی نسبت‎های کارایی دانشگاه. تدوین برخی از نسبت‌های کارایی دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی. فصلنامۀ حسابداری سلامت. 4(3). 29-17.
سجادی، ح؛ جامعی، ر. (1382). سودمندی حسابرسی دیوان محاسبات کشور ایران از دیدگاه مدیران مالی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 10(4)، 149- 129.
سرمست، ب.؛ تیرانداز، ح.؛ اشرفی، ب. (1390). الزامات استقرار سیستم هزینه‎یابى بر مبناى فعالیت در بودجه‎بندى عملیاتى دستگاه‎هاى دولتى استان آذربایجان شرقى. فصلنامۀ دانش حسابرسی، 10(5)، 129- 112.
عباس‎زاده، م؛ محمدی، ج. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر افزایش استقلال حسابرسان دیوان محاسبات. حسابداری مالی، 6 (21)، 29-1.  
علی‎پور، ح؛ بیابانی، ش؛ ابوالحلاج، م؛ جوانی، ع. (1392). مقایسۀ روش بودجه‌ریزی سنتی با بودجه‌ریزی بر مبنای صفر در واحدهای ارائه‌دهندۀ خدمات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان. فصلنامۀ حسابداری سلامت، 2(3)، 22-1.
کرباسی یزدی، ح؛ طریقی، ع. (1388). ارزیابی حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تهران. نشریۀ دانش حسابرسی. 9 (30)، 27-16.
کردستانی، غ؛ بختیاری، م؛ رحیم‌پور، م. (1389). بررسی مزایای به‌کارگیری حسابداری تعهدی. نشریۀ دانش حسابرسی، 10(2)، 117-95.
گرد، ع؛ کریمی، ع. (1390). بررسى اثرات تغییر روش حسابدارى نقدى به حسابدارى تعهدى بر عملکرد مالى و عملیاتى دانشگاه علوم پزشکى شهید بهشتى. نشریۀ دانش حسابرسی، 11(4)، 21-6.
محمدزاده، ا؛ مهدی‎پور، ن؛ محمدزاده، آ. (1390). مقایسۀ پیش‎بینی هزینه‎ها با استفاده از روش‎های آماری و شبکۀ عصبی (مطالعۀ موردی: شهرداری اصفهان .مجلۀ حسابداری مدیریت، 4(10)، 126- 109.
مهام، ک؛ حیدرپور، ف؛ حسینی، ع. (1389). موانع اجرایی حسابرسی عملیاتی در ایران از دیدگاه مدیران مؤسسات حسابرسی. فصلنامۀ پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی. 2(6)، 160- 131.
مهدوی، غ؛ کاظم نژاد، م. (1392). بررسی ضرورت و سودمندی تدوین استانداردهای حسابداری مبتنی بر چارچوب نظری برای شهرداری‌ها. مجلۀ پیشرفت‌های حسابداری، 5 (1)، 217- 191.
مهدوی، غ؛ ماهر، م. (1392). بررسی نگرش مدیران نسبت به کیفیت گزارش‎های مالی ارائه‎شده (مورد مطالعه: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی استان فارس). فصلنامۀ حسابداری سلامت، 2(1)، 96- 78.
مهدوی، غ؛ محمدی، س. (1390). امکان اجرای تعهدی کامل در شهرداری‌ها (مورد مطالعه: شهرداری‌های استان فارس و کرمانشاه). تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 3(11)، 23-1.
مهدوی، غ؛ نمازی، ن. (1392). بررسی نگرش دانشگاهیان و حسابداران دانشگاه‌ها نسبت به وضعیت حسابداری دولتی در دانشگاه‌های ایران. مجلۀ پیشرفت‌های حسابداری، 4(1)، 166- 137.
نمازی، م؛ کمالی، ک. (1381). بررسی نحوۀ تخصیص اعتبارات بودجه با استفاده از مدل برنامه‎ریزی ارمانی (مطالعۀ موردی: استان فارس). بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 9(30)، 57-29.
Abaszade, M. & Mohamadi, J. (2014). Review of Effecting factors on increase Superm auditor independence. Journal of Financial Accounting, 6(21), 1-29. (in Persian)
Abu Bakar, N. B. & Saleh, Z. (2011). Public sector accounting research in Malaysia: Identifying gaps and opportunities. Journal of Research and Practice in Public Sector Accounting and Management, 1(1), 23-42.
Alipoor, H. & Biabani, Sh. & Abolhalaj, M. & Javani, A. (2013). The Evaluation of Financial Performance of Medical Sciences Universities of the Country Based on the Accrual Accounting. Journal of Health Accounting, 2(3), 1-22. (in Persian)
Babajani, J. & Babaie, M. (2011). Effect of internal auditing and Audit Committee in promoting financial accountability of universities and institutions of higher education. Journal of Accounting Science, 2(4), 7-28. (in Persian)
Babajani, J. & Dehghan, H. (2006). Role of Accounting and financial reporting in Govement accountability. Quarterly Journal of Emprical Studies in Financial Accounting, 3(13), 1-26. (in Persian)
Babajani, J. & Ghanbarian, R. (2011). Evaluation process to determine the proper Accounting Basis to Tehran Municipality revenue reporting. Journal of Accounting & Auditing Research, 3(10), 36-55.
Babajani, J. & Khenka, A. (2012). The necessity of establishment of the Auditing Committee in Municipalities to improve the Accountability. Quartly Journal of Empirical studies of Financial Accounting, 10(33), 39–72. (in Persian)
Babajani, J. & Khodarahmi, B. (2014). A model for the establishment of operations in the state budget. Journl of empirical research in Financial Accounting. Journl of empirical research in Financial Accounting, 12(41), 1-36.
(in Persian)
Babajani, J. & Madadi, A. (2009). Feasibility change in the accounting and financial reporting systemIranian state universities. The Iranian Accounting & Auditing Review, 16(56), 3-20. (in Persian)
Babajani, J. & Rasouli, M. (2011). Identify problems in the establishment of operational budgeting in Iranian Government. Journl of empirical research in Financial Accounting, 1(1), 33-51. (in Persian)
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology3(2), 77-101.
Broadbent, J. & Guthrie, J. (2008). Public sector to public services: 20 years of “contextual” accounting research. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 21(2), 129-169.
Godard, A. (2010). Contemporary public sector accounting research: An international comparison of journal papers. The British Accounting Review, 42(2), 75-87.
Gord, A. & Karimi, A. (2011). Effects of Change Cash accounting to accrual accounting Basis the financial performance Shahid Beheshti University of Medical Sciences. Journal of Auditing Science, 11(4), 6-21. (in Persian)
Hajiha, Z. & Mirzaie, O. (2013). Investigating and Comparing the Approach between the Auditors of Supreme Audit of Court and Ministry of Economic Affairs and Finance to the Impact of Accrual Accounting on Promoting the Qualitative Features of the Financial Performance Report of Government in Iran. Journal of Health Accounting, 2(4), 19-39. (in Persian)
Hejazi, the. Saadat, R. (2013). A review of the implementation of activity-based costing in health services.  Accounting Knowledge and research, 9 (33), 10-29.
Jefre, M. & Roshanasan, R. (2010). Comparing bitween annual budgeting process and performance-based budgeting. Journal of Equity Analysis Financial Science, 4(8), 163-189. (in Persian)
Joypa, H. (2010). Pathology of performance auditing by the Supreme Audit Court and recommendations for improvement. Auditing Knowledge Journal, 10(40), 109-119.
Karbasi Yazdi, H; tarighi, A. (2009). Assessment accrual accounting at the University of Medical Sciences and Health Services, Tehran. Auditing Knowledge Journal, 9(30), 16-27. (in Persian)
Khani, S. Mehrani, S & Ghane, A. (2013). The Use of TDABC in ICU Shariati Hospital in Isfahan province. Journal of accounting Health, 2 (4), 40-57.
(in Persian)
Kordestani, GH. & Bakhtiari, M. & Rahimpoor, M. (2010). Review of accrual accounting Advantge. Journal of Auditing Science, 10(2), 95-117
(in Persian)
Kurtenbach, J. M. & Roberts, R. W. (1994). Public sector research in accounting. A review and synthesis. Public Budgeting and Financial Management, 6(2), 216-253.
Lapsley, I. (1988). Research in public sector accounting: an appraisal. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 1(1), 21-33.
Maham, K., Heidarpour, F., Hosseini, A. (2011). Executive obstacles operational audit of the audit firm managers. Journal of financial accounting and auditing, 2 (6), 131-160. (in Persian)
Mahdavi, G., Maher, M. (2013). Study th Managers attitudes on the quality of financial reports (Case study: Fars University of Medical Sciences and Health Services). Journal of Health Accounting, 2 (1), 78-96. (in Persian)
‎Mahdavi, Gh. & Kazemnejad, M. (2013). Review the necessity and usefulness of accounting standards based on theoretical framework for municipalities. Journal of Accounting Progress, 5(5), 191-217. (in Persian)
Mahdavi, GH. & Mohamadi, S. (2011). The feasibility of Accrual Accounting implementation in municipalities (case Study: Kermanshah & Fars). Accounting & Auditing Research, 3 (11), 1-23. (in Persian)
Mahdavi, GH. & Namazi, N. (2012). Attitude of university academics and accountants in public Sector accounting situation in Iran. Journal of Accounting Progress, 4(1), 137-166. (in Persian)
MohamadZadeh, A. the Mehdi Pour, N & MohamadZadeh, A. (2011). Compare projected costs using statistical methods and neural networks Case Study: Isfahan Municipality. Journal of management accounting, 4 (10), 109-126.  (in Persian)
Namazi, M. & Kamali, K. (2002). Determine the allocation of budget funds using goal programming model Case study: Fars, The Iranian Accounting and Auditing Review, 9(30), 29-57. (in Persian)
Poorzamani, Z. & Naderi, B. (2011). Acceptance, Ability and Performance-Based Budgeting Reforms. Journal of financial Accounting & Auditing, 3(11), 47-64.
Sajadi, H. & Jamei, R. (2003). Usefulness of the Audit Court of Iran from the perspective of financial managers. The Iranian Accounting and Auditing Review, 10(4), 129-149. (in Persian)
Samuel, S., Covaleski, M. A., & Dirsmith, M. W. (2009). Accounting in and for US Governments and Non-profit Organizations: a Review of Research and a Call to Further Inquiry. Handbooks of Management Accounting Research, 3, 1299-1322.
Sarmast, B. Tirandaz, H. & Ashraf, B. (2011). Requirements of implementing activity-based costing in the East Azerbaijan provincial government operating budget. Knowledge audit Journal, 10 (5), 112-129. (in Persian)
Shields, M. D. (1997‏‎). Handbook of Management Accounting Research, ‎‏ ‏‎(Vol. 2). ‎Amsterdam, The Netherlands: Elsevier.
Van Helden, G. J. (2005). Researching public sector transformation: the role of management accounting. Financial Accountability & Management, 21(1), 99-133.
Zare, S., Maharlooie, M. & Jafari, J. (2012). Develop some performance ratios medical universities and health service. Journal of Health Accounting, 4(3), 17-29. (in Persian)