حق‌الزحمه حسابرسی: نقش آیین‌نامه تعیین حق‌الزحمه پایه خدمات حسابرسی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

2 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم مالی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

4 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

هدف: به‌دنبال نگرانی‌های مربوط به نرخ‌شکنی در بازار حسابرسی، جامعه حسابداران رسمی ایران برای نخستین ‌بار در سال 1394 آیین‌نامه تعیین حق‌الزحمه پایه خدمات حسابرسی (تعیین حق‌الزحمه بر اساس بودجه‌بندی هر کار به‌اضافه سربار مؤسسه) را برای مؤسسه‏های عضو الزامی کرد. در نبود شواهد نظری و تجربی کافی در خصوص پیامدهای آیین‌نامه حق‌الزحمه حسابرسی، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش این آیین‌نامه بر حق‌الزحمه حسابرسی است.
روش: به‌منظور نیل به این هدف، 1046 سال ـ شرکت مشاهده جمع‌آوری‌شده از گزارش‌های مالی سالیانه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین فرابورس ایران، طی دوره زمانی 1391 تا 1397 از طریق مدل‌های تفاضلی نوع اول و سطح حق‌الزحمه حسابرسی، آزمون شده است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد مدل تفاضلی نوع اول نشان می‌دهد که بین حق‌الزحمه حسابرسی و آیین‌نامه تعیین حق‌الزحمه، رابطه معناداری وجود ندارد. چنین یافته‌ای با مدل سطح حق‌الزحمه حسابرسی نیز پشتیبانی شده است.
نتیجه‌گیری: با وجود پیش‌بینی جامعه حسابداران رسمی ایران، آیین‌نامه تعیین حق‌الزحمه حسابرسی به‌عنوان محرکی برای افزایش قدرت چانه‌زنی حسابرسان در مذاکرات تعیین حق‌الزحمه، به افزایش سطح حق‌الزحمه حسابرسی منجر نشده است. چنین یافته‌ای بیانگر رعایت شکلی آیین‌نامه به‌جای رعایت واقعی آن است؛ زیرا به نظر می‌رسد هزینه رعایت واقعی این آیین‌نامه (از دست‌دادن مشتری)، بیش از منافع آن (افزایش سطح حق‌الزحمه حسابرسی) باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Audit Fees: The Role of Regulation of Audit Services Fees

نویسندگان [English]

  • Mehdi Yari 1
  • Fakhroddin MohammadRezaei 2
  • Reza Gholami Jamkarani 3
  • Omid Faraji 4
1 Ph.D. Candidate, Department of Accounting, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran.
2 Assistant Prof., Department of Accounting, Faculty of Finance, Kharazmi University, Tehran, Iran.
3 Assistant Prof., Department of Accounting, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran.
4 Assistant Prof., Department of Accounting, Faculty of Management and Accounting, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran.
چکیده [English]

Objective: Low audit fees and low balling are among the most important concerns of audit firms and authority bodies, since low audit fees can result in low audit effort, low audit quality and finally low financial reporting. Consequently, the Iranian Association of Certified Public Accountants (IACPA), for the first time in 2015, enforced the Regulation of Audit Services Fees (RASF) (audit pricing based on budget of each project and by taking in to account the overhead costs of the audit firm) for its members. In the absence of sufficient theoretical and empirical evidence on the consequences of the regulation, the purpose of this study is to investigate the role of RASF on audit fees.
Methods: To test the research hypothesis, we employ both first difference and fee level regression models. In addition, data (1046 firm-year observations) were manually collected from the annual financial reports of firms listed on the Tehran Stock Exchange as well as the OTC of Iran from 2012 to 2018.
Results: The results of estimating the first difference model show that there is no significant relationship between audit fees and the regulation of audit fees. Such a finding is also supported by the audit fee level model. In addition, sensitivity tests reveal that there is no significant association between RASF and abnormal audit fees employing both first difference and fee level regression models.
Conclusion: Despite the prediction of the IACPA, RASF, as a driver to increase the bargaining power of auditors in audit fee negotiations, does not led to an increase in audit fees. This finding implies that de jure compliance with the regulation occurred instead of de facto compliance, since it seems that the cost of de facto compliance with this regulation (losing a customer) is more than its benefits (increasing audit fees). This research, based on the bargaining power view, for the first time, provides empirical evidence about the outcomes of RASF. It is expected that this study has significant implications for policymakers in Iran and other countries. That is, contrary to the expectation of the IACPA, findings of this study suggest that, in an audit market where supply of and demand for quality audit services are weak and competition among auditors is high, increasing the bargaining power of auditors by simply enforcing a regulation is less likely to be possible. Hence, the emergence of positive consequences of RASF is more likely to need more comprehensive changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Audit fees
  • Bargaining power of auditors
  • Regulation of audit services fees

مراجع

امانی، علی؛ دوانی، غلامحسین (۱۳۸۸). خدمات حسابرسی، حق‌الزحمه حسابرسی و رتبه‌بندی حسابرسان. حسابدار رسمی، 8: 41-32.
ایمنی، محسن؛ دریائی، عباسعلی (1399). حق‌الزحمه حسابرسی: شواهدی بیشتر از نقش اهرم‌های بدهی عملیاتی و مالی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 27(4)، 522-495.
برادران حسن زاده، رسول؛ تلخابی، فاطمه ؛ فجر بیگی، مهسا (1394). حق‌الزحمه حسابرسی، مروری بر عوامل موثر بر تعیین حق‌الزحمه حسابرسی صورت‌های مالی. حسابدار رسمی، 32: 89-100.
بزرگ اصل، موسی (۱۳۸۸). کیفیت و حق‌الزحمه حسابرسی. دنیای اقتصاد، 2031.
حسنی، محمد؛ برخورداری، حمیده (1399). مطالعه تأثیر تمرکز مالکیت نهادی بر رابطه بین استقلال هیئت‌مدیره و حق‌الزحمه خدمات حسابرسی: تقابل دیدگاه‌های مبتنی بر عرضه و تقاضا در قیمت‌گذاری خدمات حسابرسی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 27(1)، 32-59.
دیلمی پور، مصطفی (1390). نقدی بر توزیع درآمد بین مؤسسه‏های حسابرسی. دنیای اقتصاد، 2598.
سرلک، نرگس؛ جودکی چگنی، زهرا؛ حیدری سورشجانی، زهرا (1399). رابطه تخفیف حق‌الزحمه حسابرسی با خطای حسابرسی و کیفیت سود در وضعیت رکود اقتصادی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 27(3)، 380-360.
صهبای قرقی، المیرا؛  لاری دشت بیاض، محمود؛ فکورثقیه، امیرمحمد (1398). گزارش حسابرس و حق‌الزحمه حسابرسی: نقش راهبردهای کسب و کار. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26(4)، 543-517.
کردستانی، غلامرضا؛ رضازاده، جواد؛ کاظمی علومی، مهدی؛ عبدی، مصطفی (1397). بررسی تأثیر تمرکز بازار حسابرسی بر حق‌الزحمه و کیفیت حسابرسی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 10(2)، 84-65.
محمدرضائی، فخرالدین (1397). روش پژوهش در حسابداری (چاپ دوم). تهران: انتشارات ترمه.
محمدرضائی، فخرالدین؛ فرجی، امید (1398). معمای سنجش کیفیت حسابرسی در پژوهش‌های آرشیوی: نقد و ارائه پیشنهادات برای محیط پژوهشی ایران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26(1): 122-87.
محمودی، مجتبی (1389). گزارش حسابرسی تداوم فعالیت و دعاوی حقوقی علیه حسابرس. حسابدار رسمی،10: 79-87.
مرکز آموزش تحقیقات حسابداری و حسابرسی حرفه‌ای (1397). مجموعه قانون و مقررات جامعه حسابداران رسمی ایران. تهران: انتشارات جامعه حسابداران رسمی ایران.
مهربان‌پور، محمدرضا؛ جندقی قمی، محمد؛ رجب‌بیکی، محمدعلی (1397). سرمایه اجتماعی و حق‌الزحمه حسابرسی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 25(2)، 288-269.
نادریان، هوشنگ (1393). تحلیلی بر شرایط حرفه حسابرسی. حسابرس، 70: 42-48.
نیکبخت، محمدرضا؛ تنانی، محسن (۱۳۸۹). آزمون عوامل مؤثر بر حق‌الزحمه حسابرسی صورت‌های مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 2 (2): 111-132.
هوانسیان‌فر، گارو (1389). حسابرسی با قیمت‌شکنی ناباورانه. دنیای اقتصاد، 2043.
 
References
Afsharipour, A. (2009). Corporate Governance Convergence: Lessons from the Indian Experience. Northwestern Journal of International Law and Business, 29(2), 335-402.
Amani, A., Davani, GH. (2009). The services, Fees and Ranking of Auditors. IACPA Journal, 8, 32-41. (in Persian)
Averhals, L., Caneghem, T.V. and Willekens, M. (2020). Mandatory Audit Fee Disclosure and Price Competition in the Private Client Segment of the Belgian Audit Market. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 40, 1-21.
Balsam, S., Krishnan, J. and Yang, J.S. (2003). Auditor Industry Specialization and Earnings Quality. A Journal of Practice and Theory, 22, 71-97.
Baradaranhassanzadeh, R., Talkhabi, F. and Fajr Beigi, M. (2015). Audit Fee, A Review of Factors Affecting Audit Fee Determination of Financial Statements. IACPA Journal, 32, 89-100. (in Persian)
Bierstaker, J.L., and Wright, A. (2001). The Effects of Fee Pressure and Partner Pressure on Audit Planning Decision. Advances in Accounting, 18, 25-46.
Blankley, A.I., Hurtt, D.N. and MacGregor, J.E. (2012). Abnormal Audit Fees and Restatements, Auditing. A Journal of Practice & Theory, 31, 79-96.
Bozorgasl, M. (2009). The Audit Quality and Fee. Donya-e-Eqtesad, 2031. (in Persian)
Casterella, J. R., Francis, J. R., & Walker P. L. (2004). Auditor Industry Specialization, Client Bargaining Power, and Audit Pricing, Auditing. A Journal of Practice & Theory, 23, 123-140.
Chen, C.J.P., Su, X., & Wu, X. (2007). Market competitiveness and Big 5 pricing: Evidence from China’s binary market. The International Journal of Accounting, 42, 1-24.
Craswell, A. T., Francis, J. R., & Taylor, S. L. (1995). Auditor Brand Name Reputations and Industry Specializations. Journal of Accounting and Economics, 20, 297–322.
DeAngelo, L. (1981). Auditor Size and Audit Quality. Journal of Accounting and Economics, 3, 183-199.
DeFond, M., Zhang, J. (2014). A Review of Archival Auditing Research. Journal of Accounting and Economics, 58(2-3), 275–326.
Deilamipour, M. (2011). A Critique for Income Distribution among Auditing firms. Donya-e-Eqtesad, 2598. (in Persian)
Francis, J. R. and Wang, D. (2005). Impact of the Sec's Public Fee Disclosure Requirement on Subsequent Period Fees and Implications for Market Efficiency, Auditing. A Journal of Practice & Theory, 24,145-160.
Francis, J.R. (2004). What Do We Know About Audit Quality? The British Accounting Review, 36, 345-368.
Fung, S. Y.K., Gul, F. A., and Krishnan, J. (2012). City-Level Auditor Industry Specialization, Economies of Scale.and Audit Pricing, the Accounting Review, 87, 1281-1307.
Ghosh, A. and Lustgarten, S. (2006). Pricing of Initial Audit Engagements by Large and Small Audit Firm. Contemporary Accounting Research, 23 (2), 333-368.
Gilson, R. J. (2001). Globalizing Corporate Governance: Convergence in Form or Function, The American Journal of Comparative Law, 49, 329–357.
Green, W. H. (2002). Econometric analysis, Prentice Hall, New Jersey.
Hasani, M and Barkhordari, H. (2020). Investigating the Impact of Institutional Ownership Concentration on the Relationship between Board Independence and Audit Services Fees: Contraposition Supply & Demand Based Perspectives. Accounting and Auditing Review, 27(1), 32-59. (in Persian)
Hay, D. (2012). Further Evidence from Meta-Analysis of Audit Fee Research. International Journal of Auditing, 17, 162-176.
Hay, D. and Jeter, D. (2011). The Pricing of Industry Specialization by Auditors in New Zealand. Accounting and Business Research, 41(2), 171-195.
Hay, D., Knechel, W.R. and Wong, N. (2006). Audit Fees: A Meta-Analysis of the Effect of Supply and Demand Attributes. Contemporary Accounting Research, 23, 141- 191.
Hovanesianfar, G. (2010). Auditing with Incredible Low-balling. Donya-e-Eqtesad, 2043.
(in Persian)
Huang, H. W., Raghunandan, K. and Rama, D.V. (2009). Audit Fees for Initial Audit Engagements Before and After SOX”, Auditing. A Journal of Practice & Theory, 28(1), 171–190.
Huang, T.C., Chang, H. and Chiou, J.R. (2016). Audit Market Concentration, Audit Fees, and Audit Quality: Evidence from China, Auditing. A Journal of Practice a Theory, 35, 121-145.
Huang, H.W., Liu, L.L., Raghunandan, K., and Rama, D.V. (2007). Auditor Industry Specialization, Client Bargaining Power, and Audit Fees: Further Evidence, Auditing. A Journal of Practice & Theory, 26, 147-158.
Imeni, M. & Daryaei, A. (2020). Audit Fees: A Further Evidence of the Role of Financial and Operating Liability Leverage. Accounting and Auditing Review, 27(4), 495-522.
(in Persian)
Khanna, T., Kogan, J. and Palepu, K. (2006). Globalization and Similarities in Corporate Governance. A Cross-Country Analysis, The Review of Economics and Statistics, 88, 69-90.
Kordestani, G., Rezazadeh, J., Kazemi Olumi, M. and Abdi, M. (2018). The Investigation of Audit Market Concentration Impact on Audit Fees and Audit Quality. Financial Accounting Research, 10(2), 65-84. (in Persian)
Liu, X., Lobo, G.J. and Yu, H-C. (2020). Is audit committee equity compensation related to audit fees? Contemporary Accounting Research, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3636429 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3636429.
Mahmudi, M. (2010). Goning Conern Audit Report and Litigation against Auditor. IACPA Journal, 10, 79-87. (in Persian)
Mehrabanpour, M., Jandaghi Ghomi, M. and Rajabbeyki M.A. (2018). Social Capital and Audit Fees. Accounting and Auditing Review, 25(2), 269-288. (in Persian)
MohammadRezaei, F. (2018). Research Method in Accounting (second edition) Tehran: Termeh. (in Persian)
MohammadRezaei, F., and Mohd-Saleh, N. (2017). Auditor Switching and Audit Fee Discounting: The Iranian Experience. Asian Review of Accounting, 25, 335-360.
MohammadRezaei, F., Faraji, O. (2018). The Dilemma of Audit Quality Measuring in Archival Studies: Critiques and Suggestions for Iran’s Research Setting. Accounting and Auditing Review, 26(1), 87-122. (in Persian)
MohammadRezaei, F., Mohd-Saleh, N. and Ahmed, K. (2018). Audit Firm Ranking, Audit Quality and Audit Fees: Examining Conflicting Price Discrimination Views. The International Journal of Accounting, 53, 259-313.
MohammadRezaei, F., Mohd-Saleh, N. and Ali, M. J. (2015). Increased Competition in an Unfavorable Audit Market Following Audit Privatisation: The Iranian experience. Asian Journal of Business and Accounting, 8, 115-149.
Naderian, H. (2014). An Analysis of the Conditions of the Auditing Profession. Iranian Auditing Organization (IAO) Journal, 70, 42-48. (in Persian)
Nikbakht, M.R. and Tanani, M. (2010). Test of Factors Influencing Financial Audit Fees. Financial Accounting Research, 2(2), 111-132. (in Persian)
Petersen, M.A. (2009). Estimating Standard Errors in Finance Panel Data Sets: Comparing Approaches. The Review of Financial Studies, 22, 435-480.
Sahbay Ghorghi, E., Lari Dashtebayazi, M. and Fakoor Saghih, A. (2019). Auditor Reporting and Audit Fees: The Role of Business Strategies. Accounting and Auditing Review, 26(4), 517-543. (in Persian)
Sarlak, N., Joudaki Chegeni, Z. and Heidari Surshjani, Z. (2020). The Relationship between Audit Fee Discount and Audit Error and Earnings Quality in Times of Recession. Accounting and Auditing Review, 27(3), 360-380. (in Persian)
Simunic, D. (1980). The Pricing of Audit Services: Theory and Evidence, Journal of Accounting Research, 18,161-190.
Su, X. and Wu, X. (2017). Public Disclosure of Audit Fees and Bargaining Power between the Client and Auditor: Evidence from China, The International Journal of Accounting, 52, 64-76.
Sundgren, S., & Svanstrom, T. (2014). Auditor-In-Charge Characteristics and Going Concern Reporting. Contemporary Accounting Research, 31, 531–550.
The Center of Training of Professional Auditing and Accounting Research. (2018). The Collection of Laws and Regulations of the Iranian Association of Certified Public Accountants(IACPA). Tehran, IACPA Publications. (in Persian)
بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی
دوره 29، شماره 1
1401
صفحه 146-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار