مبانی و زمینه‌های ارزیابی اخلاقی حسابداران از تقلب: دیدگاه دین، فلسفه و محیط

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

چکیده

هدف: شرکت‌ها ساختارهای سازمانی متفاوتی دارند و افراد بدون داشتن ریشه‌های اخلاقی قوی در چنین محیط‌هایی، ممکن است به‌سمت رفتارهای غیر‌اخلاقی منجر به تقلب کشیده شوند. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر عوامل محیطی، فلسفی و دین‌مداری بر ارزیابی اخلاقی حسابداران از تقلب در حرفه حسابداری است.
روش: در این پژوهش، برای دین‌مداری، سه بُعد زندگی شخصی، اجتماعی و اخلاق‌مداری و برای شرایط محیطی، دو جنبه عوامل درونی و بیرونی و همچنین برای فلسفه، دیدگاه‌های سودمندگرایی و ماکیاولیسمی مدنظر قرار گرفت و تأثیر آنها بر ارزیابی اخلاقی تقلب، در چهار بُعد بررسی شد.داده‌های لازم برای آزمون فرضیه‌ها با استفاده از توزیع 300 پرسش‌نامه در بهار 1399 که حسابداران و شاغلان حرفه حسابداری آن را تکمیل کردند، گرد‌آوری شد. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار لیزرل و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام گرفت.
یافته‌ها: نتایج، از تأثیر معکوس دین‌مداری اخلاقی حسابداران بر ارزیابی اخلاقی از تقلب حکایت می‌کند، در حالی‌که دین‌مداری، در زندگی شخصی و اجتماعی تأثیر معناداری را نشان نمی‌دهد. علاوه ‌بر ‌آن، دیدگاه‌های ماکیاولیسمی و سودمندگرایی نیز، تأثیر مثبت و معناداری را بر ارزیابی اخلاقی از تقلب در حسابداری نشان می‌دهد؛ اما زمینه‌های ارزیابی اخلاقی درونی و بیرونی حسابداران، تأثیر معناداری بر آن ندارد.
نتیجه‌گیری: شواهد از تأیید مبانی دین‌مداری اخلاقی و فلسفی، بر ارزیابی اخلاقی از تقلب در حسابداری حکایت می‌کند، در حالی‌که زمینه‌های درونی و بیرونی در این رابطه تأثیری ندارند. بنابراین، عوامل اثرگذار بر فردیت حسابداران، مانند دین‌مداری اخلاقی و فلسفه اخلاقی، برای کاهش تقلب و جلوگیری از آن، بسیار با‌اهمیت است و این موضوع باید در ‌نظر گرفته شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Bases and Grounds of Accountant’s Ethical Evaluation of Fraud: Religion, Philosophy and Environment Viewpoints

نویسنده [English]

  • Nasim Shahmoradi
Assistant Prof., Department of Accounting, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd, Iran.
چکیده [English]

Objective: Companies have various organizational structures and individuals without very strong ethical orientation may succumb to the unethical practices which causes fraud in such workplaces. The aim of this study is to investigate the environmental, philosophical, and religious factors of accountant’s ethical evaluation of fraudin accounting profession.
Methods: In this study, religiosity in three dimensions of personal, social life, and morality has been investigated. Additionally, environmental conditions in two aspects of intrinsic and extrinsic factors and philosophical views of machiavellianism and utilitarianism have been chosenand their effects on ethical evaluation of fraud in four dimensions have been examined.The research data to test hypotheses is collected from 300 questionnaires filled by accountants in spring of 2020and analyzed by structural equation modeling using LISREL software.
Results: The findings show inverse effect of religiosity in morality on fraudin companies, while religiosity in social andpersonal life have no significant effect. Besides that, machiavellianism and utilitarianism views have positive and significant effects on ethical evaluation of fraud in accounting, moreover, intrinsicand extrinsic grounds of accountants ’ethical evaluation have no significant effect.
Conclusion: The evidence confirms that religiosity in morality and philosophical bases have positive effects on ethical evaluation of fraud while intrinsicand extrinsic grounds have no significant effect, so it can be concluded that to reduce and prevent fraud, factors affecting the individuality of accountants such asreligiosity in morality and philosophy are very important and should be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Utilitarian
  • Machiavellianism
  • Fraud
  • Intrinsic Environment
اسماعیلی کیا، غریبه؛ نجف نیا، سمیه؛ اوشنی، محمد (1398). بررسی رابطه بین ساز و کارهای راهبری شرکتی برون سازمانی و تقلب مالی با تمرکز بر ارزیابی شناختی از تجویزهای تئوری نمایندگی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26(2)، 169-192.
دیانتی، زهرا؛ رضاپور پرورش، رویا (1393). رابطه بین اخلاق شرکتی، مسئولیت اجتماعی و ماکیاولیسم با فرار مالیاتی. فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، 9 (4)، 1-12.
رحیمی کاکلکی، مینا؛ بنی‌طالبی دهکردی، بهاره؛ پیک فلک، جمشید (1396). عوامل مؤثر بر رعایت اخلاق حرفه‌ای حسابداران. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 12(1)، 1-12.
رویائی، رمضانعلی؛ طالب‌نیا، قدرت اله؛ حساس یگانه، یحیی؛ جلیلی، صابر (1392). بررسی رابطه بین فلسفه اخلاق فردی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی با رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، 6(16)، 15-26.
صادقیان، مسعود؛ بنی‌مهد، بهمن؛ جهانگیرنیا، حسین؛ غلامی، رضا (1398). ماکیاولیسم، جهت‌گیری اخلاقی و گزارشگری مالی متقلبانه. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26(3)، 413-434.
صفری، زهرا؛ بنی‌مهد، بهمن؛ موسوی کاشی، زهره (1397). ماکیاولیسم و اثربخشی فردی حسابرس. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 7(26)، 105-120.
عاطفی، مرجان؛ برزگر، الهه (1395). ماهیت اخلاق پولی و ادراک اخلاقی دانشجویان حسابداری: نقش ویژگی‌های فردی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 23(4)، 507-526.
مشعشعی، سید محمد؛ هاشمی، عباس؛ فروغی، داریوش (1397). تأثیر تفاوت‌های فردی حسابرسان بر تعهد حرفه‌ای آنها: بررسی نقش میانجی سازگاری جو اخلاقی. فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 25(3)، 475-492.
نمازی، محمد؛ ابراهیمی، فهیمه (1395). مدل‌بندی و تعیین اولویت عوامل مؤثر بر قصد گزارش تقلب‌های مالی توسط حسابداران. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات تجربی حسابداری مالی، 12(49)، 1-28.
هاشمی، سید عباس؛ حریری، امیرسینا (1396). ارزیابی توانایی قانون بنفورد در شناسایی و پیش بینی کشف تقلب مالی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 24(2)، 283-302.
 
References
Aaken, D., & Buchner, F. (2020). Religion and CSR: a systematic literature review. Journal of Business Economics, 90, 917–945.
Adams, C.A. (2004). The Ethical, Social and Environmental Reporting-Performance Portrayal Gap. Accounting, Auditingand Accountability Journal, 17(5), 731-757.
Ahinful, G., Addo, Sh., Boateng Felix, O., & Danquah Boakye, J. (2017). Accounting Ethics and the Professional Accountant: The Case of Ghana. International Journal of Applied Economics, Finance and Accounting, 1(1), 30-36.
Al Aidaros, H., Shamsudin, F., & Idris, K. (2013). Ethics and Ethical Theories from an Islamic Perspective. International Journal of Islamic Thought, 4, 1-13.
Atefi, M. & Barzegar, E. (2017). The Nature of Monetary Ethics and Accounting Students’ Ethical Perception: The Role of Individual Characteristics. Journal of Accounting and Auditing Review, 23(4), 507-526. (in Persian)
Dahling, J.J., Whitaker, B.G., & Levy, P.E. (2009). The development and validation of a new machiavellianism scale.Journal of Management, 35(2), 219-257.
Dianati, Z., Rezapoor Parvaresh, R. (2015). Relation between Corporate Ethics, Social Responsibility, Machiavellianism and Tax Avoidance. Ethics in science and Technology, 9 (4), 1-12. (in Persian)
Esmaili Kia, GH., Najafnia, S., & Oshani, M. (2019). Investigating the Relationship between External Corporate Governance Mechanisms and Financial Fraud, Focusing on Cognitive Evaluation Theory Insights on Agency Theory Prescriptions. Journal of Accounting and Auditing Review, 26(2), 169-192. (in Persian)
Hashemi, S. & Hariri, A. (2018). The Analysis of Benford's Law Ability to Identify and Predict Financial Fraud Detection. Journal of Accounting and Auditing Review, 24(2), 283-302. (in Persian)
Hunt, S.D., & Vitell, S.J. (2006). The general theory of marketing ethics: a revision and three questions. Journal ofMacromarketing, 26, 1-11.
Imhoff, J. E.A. (2003). Accounting quality, auditing and corporate governance. Accounting Horizons, 117–128.
Jenkins, J. (2003). Ethics and religion. (Heinemann Advanced Religious Studies). 2nd edition. Oxford: Heinemann Educational Publishers.
Kurniawan, A., & Anjarwati, A. (2020). Does love of money, Machiavellian, religiosity, socioeconomic status, and understanding of the accountant's code of ethics affect the ethical perception of accounting students. Advances in Economics, Business and Management Research, 123, 33-37.
Lau, T. (2010). The good, the bad and the ugly: The shifting ethical stance of Malaysian consumers. Intangible Capital, 6(2), 236-257.
Lawshe, C.H. (1975). A quantitative approach to content validity. Phrsonnhl Psychology, 28, 563-575.
Low, M., Davey, H., & Hooper, K. (2008). Accounting scandals, ethical dilemmas and educational challenges. CriticalPerspectives on Accounting, 19, 222-254.
Maranjory, M., Vakilifard, H., & Pour Zamani, Z. (2017). Tendency toward Machiavellianism Behavior & the Auditors’ Attitude toward Unethical Marketing Methods. Ethics in science and Technology, 12(3), 99-108. (in Persian)
McGee, R., Benk, S., & Yüzbaşı, B. (2015). Religion and Ethical Attitudes toward Accepting a Bribe:A Comparative Study. Religions, 6, 1168–1181.
Moshashaei, S., Hashemi, S., & Foroughi, D. (2018). The Effect of Auditors’ Individual Differences on Their Professional Commitment: The Mediation Effect of Ethical Climate Fit. Accounting and Auditing Review, 25(3), 415-432. (in Persian)
Namazi, M., & Ebrahimi, F. (2017). Modeling and Identifying Effective Factors Affecting the Intention of Reporting Financial Fraudulent by Accountant. Empirical Studies in Financial Accounting, 12(49), 1-48. (in Persian)
Nikomaram, H., Jalili, A., & Rahnamay Roodposhti, F. (2012). Conceptual Model for Behavioral Accounting. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 1(1), 55-72. (in Persian)
Rahimi Kakolaki, M., Banitalebi Dehkordi, B., & Peikfalak, J. (2017). Effective Factors on Performing Professional Ethics by Accounts. Ethics in science and Technology, 12 (1), 75-87. (in Persian)
Royaei, R., Taleb Nia, Gh., Hassas Yegane, Y., & Jalili, S. (2013). Relationship Between Personal Moral Philosophy and Demographic Characteristics with Audit Quality Reduction Behaviors. Management Accounting, 6(16), 15-26. (in Persian)
Sadeghian, M., Banimahd, B., Jahangir Nia, H., & Gholami Jamkarani, R. (2019). Journal of Accounting and Auditing Review, 26(3), 413- 434. (in Persian)
Safari, Z., Banimahd, B., & Mousavi Kashi, Z. (2018). Machiavellianism and Auditor's Individual Effectiveness. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 7(26), 105-120. (in Persian)
Singhapakdi, A., Marta, J.K., Rallapalli, K.C., & Rao, C.P. (2000). Toward an understanding of religiousness and marketing ethics: An empirical study. Journal of Business Ethics, 27, 305-319.
Tashdidi, E., & Sepasi, S. (2019). Designing a Model for Preventing and Controlling Fraud based on Grounded Theory. Quarterly financial accounting journal, 10 (40), 29-50.
(in Persian)
Toker Gökçe, A. (2015). Relating teachers' whistleblowing tendency and personal features: Machiavellianism, religiosity, and utilitarianism. Educational Research, 25(4).
Toker Gokce, A. (2017). Development of the Ethical Evaluation Questionnaire: A Machiavellian, Utilitarian, and Religious Viewpoint. European Journal of Educational Research, 6(1), 79 - 92.
Toker-Gokce, A. (2013). Relationship between whistle-blowing and job satisfaction and organizational loyalty at schools in Turkey. Educational Research and Reviews. 8(14), 1186-1197.
Toker-Gokce, A. (2016). The effect of teachers’ spirituality and ethical ideology on their preference of reporting wrongdoings at schools. International Education Studies, 9(5), 85-95.
Torres, M. B. (2001). Character and decision-making (Doctoral dissertation). IESE: University of Navarra. Pamplona, Spain, Retrieved from www.iese.edu/research/pdfs/T_103.pdf.
Tutino, M., & Merlo, M. (2019). Accounting Fraud: A Literature Review, Risk Governance and Control. Financial Markets & Institutions, 9(1), 8-25.
Utami, I., Yosephine, W.A. & Nafsiah, M. (2019). Fraud Intention and Machiavellianism: An Experimental Study of Fraud Triangle. International Journal of Financial Research, 10(5).
West, A. (2017). The ethics of professional accountants: An Aristotelian perspective. Accounting, Auditing andAccountability Journal, 30(2), 1-28.
Woiceshyn, J. (2011). A model for ethical decision making in business: Reasoning, intuition, and rational moral principles. Journal Business Ethics, 104, 311–323.