الگویی برای نظارت مالی در شهرداری‌های کلان‏شهرهای ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، پردیس تحصیلات تکمیلی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش ارائه الگویی برای نظارت مالی با توجه به مبانی قانونی و ویژگی‌‏های محیطی فعالیت‌های گوناگون شهرداری‌های کلان‌شهرهای ایران است.
روش: ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های الگوی نظارت مالی در شهرداری‌های کلان‌شهرها با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای شناسایی شد، سپس با بهره‌گیری از روش دلفی فازی به تأیید خبرگان رسید. برای غربال عوامل یاد شده نیز، از آزمون سنگ‌ریزه استفاده شد. در این پژوهش، وزن هر عامل از طریق تحلیل سلسله‌مراتبی فازی به ‌دست آمد. سرانجام، نتایج از طریق مصاحبه ساختاریافته با 5 خبره مستقل تأیید شد.
یافته‏ها: نظارت مالی از چهار مؤلفه شناسایی ارکان نظارت مالی قبل و بعد از خرج، پیش‌بینی الزامات قانونی، طراحی و استقرار رویه‌های کنترل و نظارت مالی و زیرساخت‌های نظارت مالی تشکیل شده است. کمیته‌ حسابرسی، ذی‌حسابان و قائم‌مقام‌های آنان، حسابرسان مستقل و داخلی، سازمان بازرسی کل کشور و وزارت کشور، در شمار ارکان بسیار مهم نظارت مالی شهرداری‌ها قرار دارند. تعیین شفاف پاسخ‌گو و سطوح پاسخ‌گویی، تفکیک روابط مقامات مجاز خرج و عامل نظارت، نظارت بر تحصیل منابع و درآمدها نیز متغیرهای بسیار مهم مرتبط با الزام قانونی نظارت مالی در شهرداری‌ها هستند. رویه‌های کنترلی و اعمال نظارت مالی در شهرداری‌ها را می‌توان در شش محور اصلی طراحی و استقرار کنترل‌های بودجه‌ای، استفاده از روش‌های کنترلی حسابداری، طراحی، استقرار و ارزیابی سیستم کنترل‌های داخلی، انجام حسابرسی‌های مالی و رعایت، سنجش عملکرد، شفافیت و دسترسی آزاد شهروندان به اطلاعات بررسی کرد. در این میان، ایجاد زمینه‌های شفافیت و دسترسی شهروندان، شاخص‌های مهم این بخش است. تدوین برنامه راهبردی مبارزه با تقلب و فساد مالی در شهرداری‌ها، تأکید بر استفاده از فناوری اطلاعات در انجام معاملات و استفاده از ابزارها و روش‌های حسابرسی و بازرسی به‌کمک رایانه، از شاخص‌های اصلی زیرساخت‌های لازم در اعمال نظارت مالی به‌شمار می‌روند.
نتیجه‌گیری: نظارت مالی و عملکردی، دو بُعد اصلی الگوی نظارتی شهرداری‌های کلان‌شهرهای ایران است که در کنار یکدیگر، زمینه ایفای مسئولیت پاسخ‌گویی مدیریت شهری را فراهم می‌سازند. طراحی الگوی نظارت مالی در شهرداری‌ها، حصول اطمینان از تحصیل و مصرف منابع برای تحقق اهداف مصوب را موجب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Model for Financial Control in Metropolitan Municipalities of Iran

نویسندگان [English]

  • Jafar Babajani 1
  • Mohammad Taghi Taghavifard 2
  • Reza Ghanbarian 3
1 Prof., Department of Accounting, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 Associate Prof., Department of Industrial Management, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
3 PhD. Candidate, Department of Accounting, Graduate Campus, Allameh Tabataba'i University, University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective: Providing a model for financial control according to the legal basis and environmental characteristics of activities in metropolitan municipalities of Iran is the main purpose of this study. Developing a model of financial control in the municipalities provides the necessary basis for evaluating the receipt and consumption of resources based on the approved goals and in the anticipated destinations.
Methods: In this study, the dimensions, components and indicators of providing financial control model in metropolitan municipalities has been identified by using library studies and fuzzy Delphi method. After screening the indicators by using scree test, Fuzzy hierarchical analysis method has been used to determine the weight of each factor and provide a model of financial control in Tehran municipality and other Iranian metropolitan municipalities. To collect data, questionnaires had distributed in two stages between 40 financial managers of Tehran Municipality and 20 financial experts of Mashhad, Isfahan, Shiraz, Kerman and Urmia municipalities. Finally, the proposed financial control model has been validated through structured interviews with 5 independent experts and Spearman test.
Results: This study has been provident a model of financial control in the municipality of Tehran and other metropolises.  This Financial control model consists of four components: Predict and identify the Financial Supervisors, Predicting the provisions of financial supervision in laws and regulations, designing procedures and methods for exercising financial control in executive processes and Establish financial control infrastructures. Audit Committee, financial controller, External and Internal Auditors are among the most important financial supervisors within the city administration. Also, The National Inspection Agency and the Ministry of Interior are the most important Financial External Supervisors of municipalities. Clear determination of accountable and levels of accountability, separation and explanation of the relationship between authorized spending authorities and oversight agent, oversight of resource and revenue earning are also among the most important variables related to the legal requirement of financial control in municipalities. Control procedures and financial supervision in municipalities can be divided into six main areas: design and implementation of budget controls, use of accounting control methods, evaluation of internal control systems, financial and compliance audits, design and measure financial performance, transparency and open access Citizens. According to the results of this study, transparency and open access to information for citizens is the most important indicator of this sector. Development of a strategic plan to combat fraud and corruption in municipalities, emphasis on the use of information technology in transactions and the use of computer-assisted audit and inspection tools and methods are among the most necessary infrastructure in the implementation of financial control.
Conclusion: Financial and performance controls are two main dimensions of control model of Tehran Municipality and other metropolises that together provide the ground for fulfilling the responsibility of urban management accountability. Designing a model of financial control in the municipalities of Iran's metropolises ensures receipt and consumption of resources to achieve the approved goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financial accountability
  • Financial control
  • Fuzzy delphi
  • Fuzzy hierarchical analysis
  • Scree test
آقایی قهی، علیرضا؛ یزدانی، شهره؛ خانمحمدی، محمد حامد (1399). مدل مفهومی عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی در ایران به روش نظریه‌پردازی زمینه‏ای، دانش حسابرسی، 20(80)، 357-382.
 باباجانی، جعفر و همکاران (1389). مفاهیم بنیادی حسابداری و گزارشگری مالی شهرداری‏ها (جلد اول)، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
باباجانی، جعفر (1380). مطالعه و تدوین آیین‏نامه مالی شهرداری تهران. تهران: دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی.
باباجانی، جعفر (1382). تحلیلی نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخ‏گویی، بررسی‏های حسابداری و حسابرسی، 10(31)، 97-130.
باباجانی، جعفر؛ خنکا، عبدالخالق (1391)، ضرورت تشکیل کمیته حسابرسی و استقرار حسابرسی داخلی در شهرداری‏های کلان‏شهرها برای ارتقای سطح مسئولیت پاسخ‏گویی. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 10(33)، 39-72.
باباجانی، جعفر؛ محرمی، مژگان (1396)، تعیین شاخص‏های ارزیابی عملکرد مالی و قابلیت‏های سیستم حسابداری جهت ایفای مسئولیت پاسخ‏گویی مالی در شهرداری تهران، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 14 (55)، 1-30.
تقوایی، مسعود؛ احمدیان، مهدی؛ علامحسینی، رحیم (1389). تحلیلی بر جایگاه و ضعف‏های قانونی و اجرایی شوراهای اسلامی شهر در نظام مدیرست شهری کشور، اندیشه جغرافیایی، 4(7)، 48-65.
جعفری، نیلوفر؛ منتظر، غلامعلی (1387). استفاده از روش دلفی فازی برای تعیین سیاست‏های مالیاتی کشور، فصلنامه پژوهش‏های اقتصادی، 8(1)، 91- 114.
حجازی، رضوان؛ اسماعیلی، غریبه (1392). تأثیر سیستم‏های برنامه‏ریزی منابع سازمانی (ERP) بر اثربخشی کنترل‏های داخلی در رابطه با گزارشگری مالی، فصلنامه پژوهش‏های تجربی حسابداری، 3(2)، 17-38.
حسینی، لیلا؛ پورفحریان، پروین (1398)، بررسی راهکارهای مبارزه با فساد در مناقصات دولتی، پژوهش‏های حقوقی، 18(40)، 411-447.
خبر آنلاین (1396). ورودی بر ماجرای حسابرسی از شهرداری تهران/ چه کسی چوب خط بلدیه را شمرد، دوشنبه 2 فروردین 1396. قابل دسترس در: http://www.khabaronline.ir/detail/520945/society/urban
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) (1396 الف) 4 راهکار هاشمی برای افزایش نظارت شورای شهر تهران به شهرداری، سه شنبه 2 آبان 1396. قابل دسترس در: https://www.isna.ir/news/96080200828/4
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) (1396 ب). کشف بدهی شهرداری به بنیاد تعاون ناجا، چهارشنبه 3 آبان 1396. قابل دسترس در: https://www.isna.ir/news/96080301711
دستگیر، محسن؛ مشتری دوست، تورج (1398). بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی داخلی، فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 11 (41)، 129-146.
رستمی، ولی؛ حسینی پور، سید مجتبی (1388). نظارت مالی بر مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، مطالعات حقوق خصوصی، 39(4)، 191-211.
رضاقلی‏، اسماعیل (1385). ارزیابی ظرفیت مسئولیت پاسخ‏گویی سیستم نظارت مالی کشور. رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
کدخدایی، عباسعلی؛ طباطبائی نژاد سیدمحمد؛ فتاحی زفرقندی، علی (1398). صلاحیت دیوان محاسبات کشور در نظارت مالی بر مؤسسات عمومی غیردولتی (مطالعه موردی: رأی هیئت تخصصی دیوان عدالت اداری در خصوص نظارت دیوان محاسبات بر حساب‏های شهرداری‏ها)، دانش حقوق عمومی، 8(23)، 20-43.
مرادی، محمد؛ صفی خانی، رضا (1395). تحلیل پژوهش‏های حسابداری بخش عمومی در ایران و جهت گیری تحقیقات آتی، بررسی‏های حسابداری و حسابرسی، 23(4)، 547-574.
مرادی، محمد؛ یحیائی، منیره (1399). تدوین الگوی انتخاب حسابرس مستقل در ایران. بررسی‏های حسابداری و حسابرسی، 27(2)، 258-278.
 مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران (1392). پیش‌نویس قانون جامع مدیریت شهری.
نرگسیان، عباس؛ جمالی، قاسمعلی؛ هراتی، مسعود؛ آذری، حسین (1397). بررسی ارتباط فساد و اعتماد در رابطه بین شفافیت و رضایت شهروندان، مدیریت دولتی، 10(2)، 298-310.
 
References                                                                                                       
Adeyemi, F.K., Olarewaju, O.M. (2019). Internal Control System and Financial Accountability: An Investigation of Nigerian South-Western Public Sector, ACTA Universitis Danumius, 15(1), 134-150.
Aghaie Ghahi, A., R., Yazdani, Sh., Khanmohammadi, M.H. (2020). Conceptual model of factors affecting the quality of auditing in Iran by grounded theory, Iranian Journal of Audit Sience, 20(80), 357-382. (in Persian)
Alade, M.E., Owabumoye, M.O., Olowookere, J.K. (2020). Budgetary control mechanism and financial accountability in Ondo State Public Sector. Accounting and Taxation Review, 4(2), 134-147.
Avery, B.P., Obah, O.D. (2018). The Impact of Financial Control on Accountability inthe Public Sector in Nigeria, IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), 9(6), 36-57.
Babajan, J. (2001). Study and compilation of financial regulations of Tehran Municipality, Tehran, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabai University.
(in Persian)
Babajani, J. (2003). Theoretical analysis of the country's financial supervision system from the perspective of accountability. Accounting and Auditing Review, 10(31), 97-130.
 (in Persian)
Babajani, J. and et al. (2010). Basic Concepts of Accounting and Financial Reporting of Municipalities, Tehran Studies and Planning Center, Volume One. (in Persian)
Babajani, J., Khonaka, A. (2012). The necessity of formation the audit committee and the establishment of the internal audit unit in the metropolitan municipalities to improve the accountability level. Empirical Studies in Financial Accounting, 10(33), 39-72.
(in Persian)
Babajani, J. Moharrami, M. (2017). Determination of financial performance measurement indicators and accounting system capabilities for financial accountability in Tehran Municipality, Empirical Studies in Financial Accounting, 14(55), 1-30. (in Persian)
 Bovens, M. (2006). Analysing and Assessing Public Accountability: A Conceptual Framework. European Governance Papers No. C-06-01
Bovens, M.A.P. (2007). Analysing and Assessing Accountability: A Conceptual Framework, European Law Journal, 13(4), 447 – 468.
Buckley, J. J. (1985). Fuzzy hierarchical analysis. Fuzzy Sets and Systems, 17(3), 233–247
Chang, D.Y. (1992). Extent Analysis and Synthetic Decision, Optimization Techniques and Applications, 1, World Scientific, Singapore, 1992, 352.
Chang, D. Y.) 1996(. Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), 649–655
Demirel, D.(2014). Accountability and the Changing Function of the Control, Journal of Administrative Sciences, 12(24), 75-100.
Dewi, N.F., Ferdous Azam, S.M., Yusoff, S.Kh. (2019). Factors influencing the information quality of local government financial statement and financial accountability, Management Science Letters, 9 (2019), 1373–1384.
Enea, M., Piazza, T. (2004). Project selection by constrained fuzzy AHP. Fuzzy Optimization and Decision Making, 3(1), 39–62.
European Organisation of Supreme Audit Institutions (2018). Overview of external audit systems in local government, available at: http://www.eurosaiop.org/docs/upload/documents/TFMA_Overview_external_audit_systems_2018_1555656170.pdf
Governmental Accounting Standards Board (GASB). (1987). Objectives of Financial Reporting; Concepts Statement, No.1.
Governmental Accounting Standards Board (GASB). (2007). Elements of Financial Statements; Concepts Statement, No. 4.
Geißler, R., Hammerschmid, G., Raffer, Ch. (2019). Local Public Finance in Europe Country Reports, Hertie School of Governance and Bertelsmann Stiftung. Berlin and Guetersloh.
Hejazi, R., Ismaili, Gh. (2013). The Impact of Organizational Resource Planning (ERP) Systems on the Effectiveness of Internal Controls in Relation to Financial Reporting. Journal of Empirical Research In Accounting, 3(2), 17-38. (in Persian)
Hoseini, L., Pourfakhrian, P. (2020). Investigating Anti-Corruption Strategies in Government Biddings, Legal Research, 18(40), 411-447. (in Persian)
Iranian Students News Agency (ISNA), (2017a). Hashemi strategies to increase the supervision of Tehran City Council to the municipality, Tuesday, November 23, 2017. Https://www.isna.ir/news/96080200828/4.(in Persian)
Iranian Students News Agency (ISNA), (2017b). Discovery of municipal debt to the NAJA Cooperative Foundation, Wednesday, November 24, 2017. Https://www.isna.ir/news/96080301711. (in Persian)
Kadkhodaei, A., Tabatabaei-Nejad, S., Fattahi Zafarghandi, A. (2019). Qualification of the State’s Supreme Audit Court in Financial Supervision on Public Non-Governmental Institutions. Public Law Knowledge Quarterly, 8(23), 19-42. Doi: 10.22034/qjplk.2019.146. (in Persian)
Krejčí, J., Pavlačka, O. & Talašová, J.(2017). A fuzzy extension of Analytic Hierarchy Process based on the constrained fuzzy arithmetic. Fuzzy Optim Decis Making, 16, 89–110 https://doi.org/10.1007/s10700-016-9241-0
Local Government Act. (2015). Ministry of Finance, Finland, available at: https://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/2015/en20150410.pdf
Matkin, D.S. T. (2010). Before There Was Enron, There Was Orange County: A Study of Local Government Financial-Oversight Committees. Public Budgeting & Finance, 30(3), 27-50.
Miso, F.T. (2011). The Role Of Council Committees In Promoting Financial Accountability: A Case Study of Stellenbosch Municipality, A mini-thesis submitted to the School of Government Faculty of Economic and Management Science, University of the Western Cape.
Montazer, G. A., Jafari, N. (2008). Application of Fuzzy Delphi Method in Designing Tax Policy in Iran. The Economic Reseach, 8 (1), 91-114. (in Persian)
Moradi, M., Safikhani, R. (2017). Analysis of Public Sector Accounting Researches in Iran and Future Researches Directions. Accounting and Auditing Review, 23(4), 547-574. doi:10.22059/acctgrev.2017.60859 (in Persian)
Moradi, M., Yahyaei, M. (2020). Develop a Model for Selecting an Independent Auditor in Iran. Accounting and Auditing Review, 27(2), 258-287. (in Persian) doi:10.22059/acctgrev.2020.289254.1008274.
Moshtaridoost, T., Dastgir, M. (2019). Investigating Factors Affecting Internal Audit Quality. Accounting and Auditing Research, 11(41), 129-146. (in Persian)
Mulgan, R. (2000). Accountability: An Ever-Expanding Concept? Public Administration, 78(3), 555–573.
Nargesian, A., Jamali, Gh. Harati, M., & Azari, H. (2018). Investigating the Relationship between Corruption and Trust Related to Transparency and Citizen Satisfaction. Journal of Public Administration, 10(2), 289-310. (in Persian)
OECD. (2002). Models of Public Budgeting and Accounting Reform. OECD Journal on Budgeting, 2(1). available at: https://www.oecd.org/gov/budgeting/43506587.pdf.
OECD (2016). preventing corruption in public procurement, available at: http://www.oecd.org/gov/ethics/Corruption-Public-Procurement Brochure.pdf
Online news, introduction to the audit of the municipality of Tehran / who counted the wood of the municipality, (2017). Monday, April 2, 2017. Http://www.khabaronline.ir/detail/520945/society/urban.(in Persian)
Padovani, E., Rossi, F.M., Orelli, R.L. (2010). The Use of Financial Indicators To Determine Financial Health Of Italian Municipalities, EGPA 2010 Conference, Study Group 5 Regional and Local Government Toulouse, 8-10 September 2010.
Pina, V. Torres, L. Royo, S. (2010). Is E-Government Promoting Convergence towards More Accountable Local Governments, International Public Management Journal, 13)4(, 350-380. DOI: 10.1080/10967494.2010.524834
Puyvelde, S.V., Caers, R., Du Bois, C. Jegers, M. (2012). The Governance of Nonprofit Organizations: Integrating Agency Theory with Stakeholder and Stewardship Theories, Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 41(3), 431–451.
Reginato, E. (2008). Local Government Accountability in European Continental and Anglo Saxon Countries: an International Comparison. In S. Jorge (Ed.); Implementing Reforms in Public Sector Accounting, Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra, 19-51.
Rossi F.M. (2015). Public Sector Accounting and Auditing in Italy. In: Brusca I., Caperchione E., Cohen S., Rossi F.M. (eds) Public Sector Accounting and Auditing in Europe. IIAS Series: Governance and Public Management. Palgrave Macmillan, London. https://doi.org/10.1057/9781137461346_9
Rostami, V., Hosseini Poor, S. (2010). Financial Control over The Non Governmental Public Institutes And Organization. Law Quarterly, 39(4). (in Persian)
Rezagholi, E. (2006). Assessing the Responsibility Capacity of Accountability of the Financial Supervision System, M.Sc. Thesis, Allameh Tabatabaei University. (in Persian)
Satty, T.L., Ozdemir, M.S. (2003). Why the Magic Number Seven Plus or Minus Two, Mathematical and Computer Modelling, 38 (2003), 233-244.
Shah, A. (2007). Performance accountability and combating corruption. Washington, DC: The World Bank Publications.
Steinberg, R. (2010). Principal–agent theory and nonprofit accountability. In K. J. Hopt & T. Von Hippel (Eds.), Comparative corporate governance of non-profit organizations (pp. 73-125). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Strickland, P. (2011). Initial Evidence on the Association between Municipal Audit Committees, Governance and Internal Controls, A Dissertation, Submitted to H. Wayne Huizenga School of Business and Entrepreneurship Nova Southeastern University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Business Administration.
Taghvaei, M., Ahmadian, M., Gholamhosseini, R. (2010). An Analysis of Legal and Applicable Positions and Weaknesses of Cities ‘Islamic Councils in the Civil Management System of the Country, Geographic Notion, 7(48), 48-65. (in Persian)
Tehran Urban for Research & Planning Center. (2013). Expsousre Draft of Comprehensive Urban Management Law. (in Persian)
Van Laarhoven, P. J. M., Pedrycz, W. (1983). A fuzzy extension of Saaty’s priority theory. Fuzzy Sets and Systems, 11(1–3), 199–227.
Wang, T-C, Chen, Y-H. (2008). Applying fuzzy linguistic preference relations to the improvement of consistency of fuzzy AHP, Information Sciences, 178 (2008) 3755–3765.