تحلیل واکنش سرمایه‏‌‌گذاران بر مبنای نظریۀ چشم‌انداز به نقاط مرجع ذهنی منتخب

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

2 دانشیار، گروه حسابداری، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

3 استادیار، گروه حسابداری، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

4 استادیار، گروه روان‏شناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

10.22059/acctgrev.2025.383788.1009030

چکیده

هدف: بر مبنای نظریۀ چشم‌انداز، سرمایه‌گذاران بیشترِ تصمیم‌های خود را بر اساس پردازشِ آنی و خودکارِ نقاطِ مرجع و نه پردازش کامل اطلاعات، آن گونه که از یک سرمایه‌گذار عٌقلایی انتظار می‌رود، انجام می‌دهند. واکنش‌های شهودی سرمایه‌گذاران به اطلاعات، معمولاً در قالب تصور ذهنی و کلی از شرایط صورت می‌گیرد که به‌صورت بٌرد یا باخت تداعی می‌شود. در این پژوهش انتظار می‌رود در شرایطی که نسبت قیمت به سود هر سهم از صنعت کمتر است، واکنش سرمایه‌گذاران بازتابی از تصور ذهنی بٌرد آن‌ها باشد و برعکس، برای شرایطی که نسبت قیمت به سود هر سهم از صنعت بیشتر است، واکنش سرمایه‌گذاران، بازتابی از تصور ذهنی باخت آن‌ها باشد؛ بنابراین در پژوهش حاضر، رابطۀ واکنش ذهنی سرمایه‌گذاران که با نماگر بازده غیرعادی مشخص می‌شود با سه نماگر از نقاط مرجع بدیل، شامل انحراف قیمت به سود هر سهم از صنعت در قالب ارقام واقعی سال جاری، ارقام پیش‌بینی شده سال جاری و بازده غیرعادی سال قبل بررسی و آزمون شد.
روش: این پژوهش از جنبۀ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از بابت ماهیت و روش، توصیفی و هم‌بستگی است. با توجه به اینکه در آن، از داده‌های تاریخی شرکت‌ها استفاده شده است، می‌توان آن را در گروه تحقیقات پس‌رویدادی طبقه‌بندی کرد. همچنین، از آنجایی که از طریق آزمون داده‌های موجود استنتاج می‌کند، جزء پژوهش‌های اثباتی به‌شمار می‌رود. در این پژوهش داده‌ها و اطلاعات مالی ۱۰۵ شرکت از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۲، در قالب ۱۴۷۰ شرکت ـ سال از صورت‌های مالی سالیانه، به همراه اطلاعات معاملات روزانۀ هر سهم در دورۀ برآورد (۶۰ روز قبل از مجمع) و دورۀ رویداد (سه روز قبل و سه روز پس از مجمع)، جمع‌آوری و بررسی شدند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که واکنش ذهنی سرمایه‌گذاران با سه نماگر نقاط مرجع، شامل انحراف قیمت به سود هر سهم از صنعت در قالب ارقام واقعی سال جاری، ارقام پیش‌بینی شده سال جاری و بازده غیرعادی سال قبل رابطه دارد. در واقع نقاط مرجع منتخب، به‌خوبی واکنش‌های شهودی سرمایه‌گذاران را تبیین می‌کنند. تأثیرگذاری این نقاط مرجع، به‌ویژه در شرایطی که سرمایه‌گذاران تحت تأثیر ذهنیت گذشتۀ خود (بازده غیرعادی دورۀ گذشته) و استفاده از محاسبۀ سریع (تفاوت نسبت قیمت به سود هر سهم با صنعت) و تأیید تصویری از آینده (تفاوت نسبت قیمت به سود هر سهم پیش‌بینی شده با صنعت) با تکیه بر قضاوت‌های سریع هستند، کاملاً مشهود است. این یافته‌ها با نظریۀ چشم‌انداز کانمن و تورسکی سازگار است. به‌گفتۀ آن‌ها، سرمایه‌گذاران بیشتر تمایل دارند تا تصمیم‌های خود را بر اساس نقاط مرجع، در زمانی کوتاه و با استفاده از ارزیابی‌های خودکار اتخاذ کنند.
نتیجه‌گیری: سرمایه‌گذاران در زمان تصمیم‌گیری تلاش می‌کنند تا تصویری شهودی از شرایط را به‌صورت بُرد یا باخت و با تکیه بر داده‌های کلی مرتبط با نقاط مرجعِ آشنا در ذهن خود شکل دهند و از این طریق، با استفاده از سیستم خودکار که مستلزم وقت کمتری است، به تصمیم‌گیری مبادرت ورزند. این یافته‌ها شکاف ادبیات پژوهشی موجود دربارۀ نظریۀ چشم‌انداز و تحلیل واکنش‌های شهودی سرمایه‌گذاران در قالب پژوهش‌های کمی را تا حدی بر طرف می‌کند و می‌تواند ره‌گشای پژوهش‌های آینده برای تشخیص بهتر نقاط مرجعی باشد که مبنای تصمیم‌گیری‌های شهودی سرمایه‌گذاران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investor Reactions to Selected Mental Reference Points: A Prospect Theory Perspective

نویسندگان [English]

  • Rashid Entezari 1
  • Alireza Mehrazeen 2
  • Hamid Reza Bazzaz zadeh Torbati 3
  • Zahra Bagherzadeh Golmakani 4
1 Ph.D. Candidate, Department of Accounting, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
2 Associate Prof., Department of Accounting, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
3 Assistant Prof., Department of Accounting, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
4 Assistant Prof., Department of Psychology, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
چکیده [English]

Objective
Based on Prospect Theory, investors make most of their decisions through instant and automatic processing of reference points, rather than through comprehensive information processing as would be expected from a rational investor. Investors’ intuitive reactions to information are often shaped by a general mental impression of the situation, which is perceived in terms of gains or losses. This study hypothesizes that when the Price-to-Earnings (P/E) ratio of a company is lower than that of the industry, investors’ reactions reflect a mental perception of gain, and conversely, when the company’s P/E ratio is higher than the industry’s, the reaction reflects a perception of loss. Therefore, this study examines the relationship between investors' intuitive reactions, as indicated by abnormal returns, and three alternative reference points: the deviation of the company's P/E ratio from the industry average for the current year’s actual figures, the deviation for the current year’s forecasted figures, and the previous year's abnormal returns.
Methods
This research is applied in nature and descriptive-correlational in method. Given that the study utilizes historical company data, it is categorized as ex-post facto research. Furthermore, as it derives conclusions based on empirical evidence and observable data, it aligns with a positivist research paradigm. The study collected and analyzed financial data and information from 105 companies, covering the period from 2010 to 2023, encompassing 1,470 firm-year observations. The data were gathered from annual financial statements and daily trading information during the estimation period (60 days before the shareholders' meeting) and the event period (three days before to three days after the meeting).
Results
The findings indicate that investors' intuitive reactions are significantly related to the three reference point indicators: the deviation of the company's P/E ratio from the industry average for the current year’s actual figures, the forecasted figures, and the previous year’s abnormal returns. These selected reference points effectively explain investors' intuitive reactions. This influence is particularly evident when investors, drawing on past experiences (previous period’s abnormal returns), perform quick calculations (the deviation of the company’s P/E ratio from the industry), and confirm a future outlook (the deviation of the forecasted P/E ratio from the industry) based on rapid judgments. These findings are consistent with Kahneman and Tversky's Prospect Theory, which suggests that investors are more likely to base their decisions on reference points, within a short timeframe, using automatic evaluations.
Conclusion
 Investors tend to form an intuitive perception of the situation, as either a gain or a loss, based on general data related to familiar reference points, and make decisions using an automatic system, which requires less time. These findings help bridge the existing research gap in the literature regarding Prospect Theory and the quantitative analysis of investors' intuitive reactions. They also provide a foundation for future research to better identify the reference points that underlie investors' intuitive decision-making processes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abnormal returns
  • Prospect theory
  • Dual-Process theory
  • Reference point
  • Intuitive reaction

مراجع

ابراهیمی سرو علیا، محمدحسین؛ سلیمی، محمدجواد و قوچی‌فرد، حمزه (1399). اثر زیان‌‌گریزی نزدیک‌‌بینانه سرمایه‌‌گذاران بر سرمایه‌‌گذاری در سهام در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 17(67)، 89-124.
بدری، احمد و شواخی زواره، علیرضا (1389). نقاط مرجع، قیمت سهام و حجم معاملات: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار، 3(12)، 151-174.
تهرانی، رضا و نوربخش، عسگر (1396). الگوی تصمیم‌‌‌گیری تحت شرایط ریسک در بورس اوراق بهادار تهران مبتنی بر نقطۀ مرجع پویا. مدیریت دارایی و تأمین مالی، 5(2)، 51-68.
ثقفی، علی و حسن‌زاده دیوا، سید مصطفی (1400). انگیزه‌‌‌های مدیریتی در گزارشگری مالی متقلبانه با توجه به تئوری چشم‌‏انداز تجمعی، بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 28(4)، 598-615.
جعفری، سلیل؛ گرکز، منصور؛ سعیدی، پرویز و معطوفی، علیرضا (۱۳۹۹). بررسی نقش عوامل روان‌شناختی و عملکردی بر تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار سهام با نقش میانجی رضایت سرمایه‌گذار و ریسک ادراک‌شده سرمایه‌گذاران. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، ۱۴(۲)، ۴۵–۶۶.
جمشیدی، ناصر و قالیباف اصل، حسن (۱۳۹۹). تحلیل رفتار معاملاتی سرمایه‌گذاران حقیقی و نهادی بورس اوراق بهادار از منظر بروز سوگیری‌های رفتاری و عوامل مؤثر بر آن. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، ۴۶، ۱۵۹–۱۷۸.
حقیقت، حمید و علوی، سیدمصطفی (1392). بررسی رابطه بین شفافیت سود حسابداری و بازده غیرعادی سهام. پژوهش‌‌های حسابداری مالی، 5(1)، 1-12.
حکمت، هانیه؛ رحمانی، علی؛ ملانظری، مهناز؛ موسوی، میرحسین و قالیباف اصل، حسن (1399). اطلاعات حسابداری و کارایی بازار سهام در سطح نیمه قوی. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 10(2)، 23-50.
سعیدی، علی؛ فرهانیان، سید محمد جواد (1390). رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار، 4 (16)، 175- 198.
فرهادی، روح‌اله، ثقفی، علی و تقوی‌فرد، محمدتقی (1394). ریسک بتا: شواهدی از تئوری چشم‌انداز. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 12(45)، 1-30.
فقیه‌زاده، پریسا؛ فروغی، داریوش و حمیدیان، نرگس (1403). تأثیر عدم اطمینان اطلاعـات شـرکت و بـازار بـر ناهمـاهنگی شناختی سرمایه‌‌گذاران نسبت به اخبار سود. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 31(3)، 573- 597.
قالیباف اصل، حسن و صادقی باطانی، محسن (1390). بررسی اثر بیشینه و کمینه قیمت سهام به‌عنوان نقطۀ مرجع بر حجم معاملات در بورس اوراق بهادار. پژوهشنامه اقتصادی (دانشگاه علامه طباطبائی)، 11(43)، 129-142.
قائمی، محمدحسین؛ معصومی، جواد و آزادی، محمدرضا (1390). سنجش بازده غیرعادی سهام در شرایط وقفه معاملاتی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 3(3)، 113- 126.
نایب محسنی، شیدا؛ خلیفه سلطانی، سید احمد و حجازی، رضوان (۱۴۰۰). تدوین مدل رفتاری تصمیم‌‌گیری سرمایه‌‌گذاران فردی در بازار سرمایه ایران. تحقیقات مالی، 23(4)، 625- 652.  
 
References
Abarbanell, J. S. & Bushee, B. J. (1997). Fundamental Analysis, Future Earnings, and Stock Prices. Journal of Accounting Research, 35(1), 1–24.
Ahmad, M. & Wu, Q. (2022). Does herding behavior matter in investment management and perceived market efficiency? Evidence from an emerging market. Management Decision, 60(8), 2148-2173. 10.1108/MD-07-2020-0867
Antony, A. (2019). Behavioral finance and portfolio management: Review of theory and literature. Journal of Public Affairs, 20(2), e1996.
Badri, E. & Shavakhi Zavareh, A. R. (2010). Reference points, stock prices, and trading volume: Evidence from the Tehran Stock Exchange. Stock Exchange Journal, 3(12), 151-174. (in Persian)
Banz, R. W. (1981). The relationship between return and market value of common stocks. Journal of Financial Economics, 9(1), 3-18.
Beaver, W. & Morse, D. (1978). What determines price-earnings ratios? Financial Analysts Journal, 34(4), 65-76.
Beaver, W. H. & Ryan, S. G. (2000). Biases and lags in book value and their effects on the ability of the book-to-market ratio to predict book return on equity. Journal of accounting research, 38(1), 127-148.
Berthet V. (2022). The impact of cognitive biases on professionals’ decision-making: A review of four occupational areas. Frontiers in psychology, 12, 802439
Cragg, J. G. & Malkiel, B. G. (1982). Empirical Connection of the Growth Forecasts with Share-Valuation Models. In Expectations and the Structure of Share Prices (pp. 135-166). University of Chicago Press.
Ebrahimi Sarv Olia, M. H., Salimi, M. J. & Ghouchifard, H. (2020). The Effect of Investors' Myopic Loss Aversions (MLA) on Iinvestments in Stocks in Tehran Stock Exchange. Empirical Studies in Financial Accounting, 17(67), 89-124. doi: 10.22054/qjma.2020.46611.2055 (in Persian)
Economou, F., Kostakis, A. & Philippas, N. (2010). An examination of herd behavior in four mediterranean stock markets. In Proceedings of the european economics and finance society conference paper, 1(1), 1–20.
Faghihzadeh, P., Foroghi, D. & Hamidian, N. (2024). Impact of Company and Market Information Uncertainty on Investors' Cognitive Dissonance Regarding Earning Announcement. Accounting and Auditing Review, 31(3), 573-597. doi: 10.22059/acctgrev.2024.375900.1008946 (in Persian)
Fama, E. F. & French, K. R. (1992). The cross-section of expected stock returns. The Journal of Finance, 47(2), 427-465.
Fama, E. F. & French, K. R. (2000). Forecasting profitability and earnings. The Journal of Business, 73(2), 161-175.
Farhadi, R., Sagafi, A. & Taghavifard, M. T. (2015). Risk of Beta: Evidences from prospect theory. Empirical Studies in Financial Accounting, 12(45). doi: 10.22054/qjma.2020.1094.1061 (in Persian)
Feng, L. & Seasholes, M. S. (2005). Do investor sophistication and trading experience eliminate behavioral biases in financial markets? Review of Finance, 9(3), 305–351.
Ferris, G. R., Russ, G. S. & Fandt, P. M. (2013). Politics in organizations. In Impression management in the organization (pp. 143-170). Psychology Press.
Ferris, G.R., Russ, G.S. & Fandt, P.M. (1989) Politics in Organizations. Impression Management in the Organization, 1989, 143-170.
Ghaemi, M. H., Masomi, J. & Azadi, M. (2011). Measuring Abnormal Return in Trading Halt Condition. Financial Accounting Research, 3(3), 113-126. (in Persian)
Ghalibaf Asl, H. & Sadeghi Batani, M. (2011). Examining the effect of maximum and minimum stock prices as a reference point on trading volume in the Tehran Stock Exchange. Economic Research Journal (Allameh Tabataba'i University), 11(43), 129-142.
(in Persian)
Gigerenzer, G., Hertwig, R., Hoffrage, U. & Sedlmeier, P. (2008). Cognitive illusions reconsidered. Handbook of experimental economics results, 1, 1018-1034.
Haghighat, H. & Alavi, S. M. (2013). Investigation the Relationship between Earnings Transparency and Abnormal Returns in Tehran Stock Exchange. Financial Accounting Research, 5(1), 1-12. (in Persian)
Haritha, P.H. & Abdul Rishad, A. (2020). An empirical examination of investor sentiment and stock market volatility: evidence from India. Financial Innovation, 6(1), 34.
Hekmat, H., Rahmani, A., Melanazari, M., Mousavi, M. H. & Ghalibaf Asl, H. (2020). Accounting information and stock market efficiency at the semi-strong level. Empirical Research in Accounting, 10(2), 23–50. (in Persian)
Jafari, S., Garkaz, M., Saeedi, P. & Matoofi, A. (2021). Examining the role of psychological and functional factors on investors’ willingness to invest in the stock market: The mediating role of investor satisfaction and perceived risk. Financial Knowledge of Securities Analysis, 14(2), 45–66. (in Persian)
Jamshidi, N. & Ghalibaf Asl, H. (2020). Analysis of the trading behavior of individual and institutional investors in the Tehran Stock Exchange from the perspective of behavioral biases and effective factors. Financial Knowledge of Securities Analysis, 46, 159–178.
(in Persian)
Kahneman, D. & Tversky, A. (2013). Prospect theory: An analysis of decision under risk. In Handbook of the fundamentals of financial decision making: Part I (pp. 99-127).
Kang, J.  & Zhang, L. (2008). Levered returns. Journal of Financial Economics, 88(1), 1-21.
Kim, D.  & Park, K. (2005). Size effect in the Korean stock market. Emerging Markets Review, 6(3), 22-37.
Li, Z., Wen, F. & Huang, Z. J. (2023). Asymmetric response to earnings news across different sentiment states: The role of cognitive dissonance. Journal of Corporate Finance, 78, 102343.
Liang, Z. & Qamruzzaman, M. (2022). An asymmetric investigation of the nexus between economic policy uncertainty, knowledge spillover, climate change, and green economy: evidence from BRIC nations. Frontiers in Environmental Science, 9, 807424.
Mohammadi, A. (2016). Examining investor behavior in Tehran Stock Exchange. Journal of Financial Management, 8(2), 73-90. (in Persian)
Molodovsky, N. (1995). A theory of price–earnings ratios. Financial Analysts Journal, 51(1), 29-43.
Nayeb Mohseni, S., Khalifeh Soltani, S. A. & Hejazi, R. (2021). Developing a behavioral decision-making model for individual investors in the Iranian capital market. Financial Research, 23(4), 625–652. (in Persian)
Ofir, M. & Wiener, Z. (2012). Investment in financial structured products from rational and behavioral choice perspectives. Available at SSRN 2193282.
Peasnell, K.V. (1982). The function of a conceptual framework for corporate financial reporting. Accounting and Business Research, 12(48), 243-256.
Penman, S. H. & Sougiannis, T. (1998). A comparison of dividend, cash flow, and earnings approaches to equity valuation. Contemporary accounting research, 15(3), 343-383.
Penman, S. H. (1996). The articulation of price-earnings ratios and market-to-book ratios and the evaluation of growth. Journal of accounting research, 34(2), 235-259.
Qamruzzaman, M. (2023). Nexus between economic policy uncertainty and institutional quality: evidence from India and Pakistan. Macroeconomics and finance in emerging market economies, 16(3), 389-408.
Qu, Z., Liu, X. & He, S. (2019). Abnormal returns and idiosyncratic volatility puzzle: Evidence from the Chinese stock market. Emerging Markets Finance and Trade, 55(5), 1184-1198.
Rasool, N. & Ullah, S. (2020). Financial literacy and behavioural biases of individual investors: empirical evidence of Pakistan stock exchange. Journal of Economics, Finance and Administrative Science, 25(50), 261-278. DOI: 10.1108/JEFAS-03-2019-0031
Ritter, J. R. (2003). Behavioral finance. Pacific-Basin finance journal, 11(4), 429-437. DOI: 10.1016/S0927-538X(03)00048-9
Ryan, S. G. (1995). A model of accrual measurement with implications for the evolution of the book-to-market ratio. Journal of Accounting Research, 33(1), 95-112.
Sachdeva, M., Lehal, R., Gupta, S. & Gupta, S. (2022). Influence of contextual factors on investment decision-making: A fuzzy-AHP approach. Journal of Asia Business Studies, 17(1), 108-128. 10.1108/JABS-09-2021-0376
Saghafi, A. and Hasanzadeh Diva, S. M. (2021). Managerial Motivations in Fraudulent Financial Reporting According to Cumulative Perspective Theory. Accounting and Auditing Review, 28(4), 598-615. doi: 10.22059/acctgrev.2021.312927.1008460
(in Persian)
Saidi, A.  & Farhanian, S. M. J. (2011). Herd behavior of investors in Tehran Stock Exchange. Securities Exchange, 4(16), 175-198. (in Persian)
Shefrin, H. & Statman, M. (1985). The disposition to sell winners too early and ride losers too long: Theory and evidence. The Journal of finance, 40(3), 777-790.
Shefrin, H. (2000). Behavioral Corporate Finance, Journal of Applied Corporate Finance, 14(3). 113-126.
Simon, H. A. (1979). Rational decision making in business organizations. The American economic review, 69(4), 493-513.
Simon, H. A. (1979). Rational decision making in business organizations. The American economic review, 69(4), 493-513.
Sloan, R. G. (1996). Do Stock Prices Fully Reflect Information in Accruals and Cash Flows about Future Earnings? The Accounting Review, 71(3), 289–315.
Tehrani, R. & Nourbakhsh, A. (2017). Decision-making model under risk conditions in the Tehran Stock Exchange based on dynamic reference point. Asset Management and Financial Studies, 5(2), 51–68. (in Persian)
Thaler, R. H.  & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving decisions about health, wealth, and happiness. Yale University Press.
Thaler, R. H. (2008). Mental accounting and consumer choice. Marketing Science, 27(1), 15–25.
Tsaia, Y.S., Tzang, S.W., Chang, C.P. & Chuang, R.T. (2024). The Impact of Investor Sentiment on Abnormal Returns and Abnormal Volumes - The Study of ESG Event. In: Barolli, L. (eds) Innovative Mobile and Internet Services in Ubiquitous Computing. IMIS 2024. Lecture Notes on Data Engineering and Communications Technologies, vol 214. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-64766-6_40
Tseng, S. Y. & Rd, F. (2011). The role of information searches in investment choice variation: Digital information, advice seeking and heuristics. African Journal of Business Management, 5(12), 4934.
Weixiang, S., Qamruzzaman, M., Rui, W. & Kler, R. (2022). Retracted: An empirical assessment of financial literacy and behavioral biases on investment decision: Fresh evidence from small investor perception. Frontiers in psychology, 13, 977444.
Ziobrowski, A. J., Cheng, P., Boyd, J. W. & Ziobrowski, B. J. (2004). Abnormal returns from the common stock investments of the US Senate. Journal of financial and quantitative analysis, 39(4), 661-676.
بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی
دوره 32، شماره 4
1404
صفحه 624-650

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار